istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
GÖKDELEN
Oksimoron çağrışımlara açık yüksek yapı.
Yüksek yapılar kentte belirgin izler oluşturduklarından
kolaylıkla okunabilirler. Bu nedenle
İstanbul’da yaşanan ekonomik, siyasal ve toplumsal
olayların yönlendirdiği kentsel gelişimleri kabaca
gökdelenler üzerinden okumak olanaklıdır.
Bilindiği gibi, küreselleşme (bak. Küreselleşme)
ve neoliberal ekonomi politikaları, dünyadaki
gelişimlere paralel olarak, 1980’lerden bugüne
İstanbul’u da dönüştürmektedir. Bu dönemde
dünya kenti olma hedefi doğrultusunda İstanbul
da bir dizi değişim yaşamaktadır. Artık sermaye
için kentler küresel tüketim ve üretime uygun iş
merkezleri, turizm alanları ve konut yatırımları
açısından çekici hale gelmiştir. Ülkemizde turizmi
teşvik yasalarıyla desteklenen bu yaklaşım, kimi
arsalara ayrıcalıklı konumlar sağlamakta ve buralarda
yapıların yükselmesine olanak tanımaktadır.
Örneğin günümüzde saray bahçelerinde
konumlanan İstanbul’un beş yıldızlı otelleri, bu
politikanın ürünüdür. Öte yandan uluslararası
finans merkezi yaratma çabaları, İstanbul özelinde,
gökdelenlerin yoğunlaştığı Büyükdere-Maslak
aksında ve kente yayılmış noktasal müdahalelerde
görülmektedir. Kent merkezinde bürolara ihtiyaç
duyan çokuluslu şirketler, prestij, imaj ve reklam
mekanları aramakta ve bunun için yüksek yapıları
uygun bulmaktadırlar. Bu bağlamda günümüzde
herhangi bir yapının yüksekliğini belirleyenin,
teknik ya da teknolojik bir gelişmeden çok, alıcının
satın alma gücü olduğu söylenebilir.
Öte yandan gökdelenlerin İstanbul için yaptığı
çağrışımlar çoğunlukla karşıtlıklar içermektedir.
Bu bağlamda İstanbullular gökdelenle ilişki
kurarken aynı zamanda mesafelidirler de. Bazıları
bu yapı türünü her kentin sahip olması gereken
çağdaşlık ölçütleri olarak görmektedir. Diğerleri
ise kent yönetiminin dayattığı konular gereği
tartışmaları kimi yüksek yapıların arsalarının
“yasadışı” bulunuşu, kent siluetine etkileri ya
da kamunun kaynaklarını sorumsuzca tüketmesiyle
sınırlar. Oysa İstanbullular hala insana
ilk bakışta hem heyecan hem de korku aşılayan
bu 20. yüzyıl düşleri ya da “ucube”lerinden ne
sakınabilir, ne de onları bütünüyle içselleştirebilir.
O nedenle bu yapılar “distopyanın en son
resmi” olarak adlandırılsa da, uygun planlama
anlayışıyla, yapı-çevre-insan etkileşimine verilen
önemle ve teknolojinin de katkısıyla yaşanabilme
potansiyelini taşımakta olup olmadığı neredeyse
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-116