istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
samimiyetten, sakinlerin beraberliğinden oluşan
ve “yabancı”yı kapsamayan çok boyutlu mahalle
iletişiminden, cami ve onu çevreleyen kurumlara
doğru hamam, kervansaray ve yabancıların kaldığı
otellere kadar uzayan alanlar. Ve buradan
devlet kontrolü ile kolektif kullanım arasında
bir ara mekan oluşturan şehir surlarının dışında
kalan toplantı ve şenlik alanlarına doğru ilerleyen
geçişler. Bunlar, bugün adına yok-yerler (nonplaces)
denebilecek, belki karayollarının yanındaki,
yüksek görünürlüğü olan fakat kamu çıkarı
ve kontrolü dışında kalan bir piknik ya da kaçak
bir pazar yeri için müsait alanlar olabilir.
İstanbul’da, Boğaziçi kamusal alanın en iyi
örneklerinden biri olarak gösterilebilir. Hem ulaşım
için bir düğüm noktası, hem bir eğlence ve
dinlenme alanı, hem de bir simgedir. İki tarafındaki
sahil boyunca ortaya çıkan kamusal alanların
yapıları birbirinden tamamen farklıdır; bunlar
küçük çay bahçeleri olarak ya da başka etkinlikler
için kullanılır. Manzara ve siluet hayranlıkla
seyredilir ve gururla gösterilir. (bak. Manzara;
Siluet) Vapurların görünümünde sahil sakinlerinin
söz hakkı vardır ve halk kıyılardaki imar
faaliyetlerine müdahale eder. Mülkiyet, yetki ve
geçit meselelerinde tartışmalar çıkar.
Bugün İstanbul’da olduğu gibi başka yerlerde
de kamusal alan söz konusu olunca, kentsel
dönüşümün küresel parametreye bağlılığı ve nasıl
şekillendirileceği ön plana çıkmaktadır (bak.
Kentsel Dönüşüm). Beyoğlu’ndaki Fransız Sokağı,
dönüşüm projesi kapsamında kamusal alanın özelleştirilip
ticarileştirilmesinin tipik bir örneğidir.
Eski Cezayir Sokağı, “hayali bir kültür” ile idealize
edilen kamusal alan tasarımı doğrultusunda, kamu
ve özel ortaklığındaki bir şirket tarafından bir
tüketim ve eğlence mekanı olarak –burada Fransız
sokak kahveleri ve restoranları tarzında– yeniden
tanımlanır.
Levent’in merkezi ticaret bölgesinde modern
bir alışveriş merkezi –kapalı, ticarileştirilmiş ve
gözetlenen bir mekan– özellikle kadınlar için diğer
çarşı ve pazarlarda yaygın olmayan ve hatta
“riskli” görülen yeni bir buluşma ve görüşme mekanı
oluşturuyor. Boğaz’daki eski liman bölgesinin
turizm için cazip otellere açılmasını ve yolcu
gemileri terminaline dönüştürülmesini hedefleyen
bir kent geliştirme projesi olan Galata Port’un
planlarının açıklanması, kamusal alanın anlamı
hakkında (bak. Kamusal Alan (I)) hararetli tartışmalara
yol açtı. Bitişiğindeki Cihangir ve Galata
semtlerinin yerel grupları, turistik bir alışveriş
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-189