istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
etmiştir. Eski Pera bağları üzerinde gelişen bu
oluşum, Grande Rue de Péra (bak. İstiklal Caddesi
ya da “Beyoğlu”) ya da Osmanlı deyişiyle Cadde-i
Kebir üzerinden kuzeye doğru yürümüş, kalabalıklar,
etkinlikler, atlı ve elektrikli tramvaylar, otomobiller
bu ekseni izleyerek kentin bir kesimini
besleyen suların dağıldığı deponun, Maksem’in
olduğu düzlüğe, Taksim Meydanı’na akmıştır.
Birleşme noktasının bir yanında bugünkü Fransız
Konsolosluğu, karşısında 1887 yapımı Aya Triada
Rum Kilisesi ve müştemilatı bulunur.
Kalp: Tüm bu ana ve kılcal damarlar aynı düzlüğe
çıkar. Onlara, görünmeyen, yer altındaki dehlizlerden
gelenler katılır. Metropolün yüz küsur
yıl önce düşleyip bir türlü tamamlayamadığı metrosunun
en hareketli istasyonlarından birisi de
buradadır ve gelecekte bu yeraltı damarlarından
yüzeye vuracak olan yoğunluk daha da artacaktır.
Taksim, kentin Beyoğlu yakasında bir tepe
noktasıdır. Sultan I. Mahmud’un 1731’de Belgrad
Ormanı’ndan getirdiği su, buradaki Maksem’den
arazinin doğal eğimiyle Beşiktaş, Ortaköy, Beyoğlu
ve Kasımpaşa’ya dağılır. Yollarsa, aynı eğimleri
tırmanarak meydana varırlar. Kentin en önemli
meydanını besleyen bu yolların, İstiklal Caddesi
dışında, ciddi bir yaya mekanı olduğu söylenemez
ve bu meydan olma kimliği açısından bir çelişkidir.
Ama buraya uzun mesafelerden gelinir: Otobüsler,
dolmuşlar, özel araçlar, İstiklal Caddesi’nin
küçük tramvayı, Kabataş’ı ve buraya ulaşan deniz
ve tramvay hatlarını Taksim’e bağlayan füniküler,
turist otobüsleri, okul, işyeri ve havaalanı
servisleri ile metro, yolcularını Taksim’e aktarır.
Taksim, tepe üstündeki konumuyla iki yönden,
doğuda Dolmabahçe ve Fındıklı üzerinden Boğaz,
güneydeyse Karaköy ve Kasımpaşa üzerinden liman
ve Haliç bağlantılarının birleşme noktasıdır.
Öte yandansa, bu birleşmeden hareketle, kentin
yüzyıllar boyu koruları, bağları, mezarlıkları,
seyrek yerleşmeleri yapılaştırıp yoğunlaştırarak
gittikçe kuzeye doğru büyümesinin en önemli
düğüm noktasıdır. Kentin, ülke ölçeğinde giderek
“merkez” olarak algılanmasının meşru temeli de
burada yatar. Burası İstanbullular için, İstanbul’u
tanıyanlar için, kentin ziyaretçileri için şehrin
kalbidir. Ama bu kalp, meydan olmanın bilinen
standartlarına ve öğretilerine uymaz, burası aslında
mekan tanımları gevşek, mimari kimliği zayıf,
rüzgarlı, korunaksız ve akışkan bir boşluktur.
Kentin uzun tarihi boyunca son yüzyıla gelinceye
dek “dışarıda” kalan bir noktanın, üstelik
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-355