istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
dan önce keşfedilmiştir. Özellikle 18. yüzyılda
Batılılar tarafından yapılan kent temsillerinde,
kentin ve çevresinin içerdiği çok sayıda bütüncül
bakış resmedilmiştir. Pitoresk seyahatnameler
bu bağlamda önemli örneklerdir ve panoramaya
koşut olarak da yapılmaya devam edilmişlerdir.
İstanbul 19. yüzyıl boyunca, Batı’da panorama
tiyatrolarında sergilenen birçok kent arasında
popüler bir temadır. Londra, Paris, Berlin ve Kopenhag
gibi kentlerde açılan İstanbul panorama
sergilerinin zamanlaması genel olarak Osmanlı
İmparatorluğu’nun güncel politika bağlamında
gündeme gelmesiyle ilişkilidir. Bu kitlesel gösteriler
Batı’nın 19. yüzyılda Osmanlı başkentini
algılamasına ve kentin jenerik temsiline dair
önemli kaynaklardır; özellikle sergilerde dağıtılan
broşürler kente dair görsel malzemenin yorumlanmasının
aracı olarak çarpıcı ifadeler içerir.
Kentin Batı’daki ikonik imgesinin kitlelere
içinde yaygınlaşmasının aracı olan bu gösterilerin
ardından, İstanbul’un kendisinin temsilinde
de panoramik görünüşün benimsendiği görülür.
İmparatorluğun kendi merkezini temsil etme yönünde
panoramik görünüşlerin bulunduğu albümleri
kullanması 1850’lerde başlar. Bu anlamda,
Gaspare Fossati’nin Sultan Abdülmecid’in desteğiyle
Londra’da 1852 yılında yayımladığı Ayasofya
albümünde yer alan panoramik resimler bir ilk
örnektir ve fotograf öncesi ile sonrası dönemin ara
kesitinde yer alır. Londra’da padişahın desteğiyle
basılan Fossati albümünü, fotoğraf çağında başkaları
izleyecektir. Genellikle Galata ve Serasker
kulelerinden çekilen bu panoramik görünüşler,
Osmanlı İmparatorluğu’nun kendi temsilinde
Batı’nın bakış noktalarını ve gösterimini benimsemesi
açısından dikkate değerdir. Bu özümseme
günümüze kadar sürmüştür. Panorama kentin
turistik tanıtımında ve kendi temsilinde yaygın
olarak kullanılmaktadır.
İstanbul, doğal ve mimari yapılanması ile
panoramik bir yerleşimdir. Burada panorama bir
soyutlama olmanın dışında kent mekanında farklı
noktalarda sürekli deneyimlenebilecek bir bakış
biçimidir. İstanbul turistik bakış noktalarının
ötesinde panoramik deneyimi görselliğinin bir
niteliği olarak canlandırır. Hatta, kentin yapılaşması,
en azından yasal olarak “bütünü kapsayan
görünüşlere” göre sınırlandırılmıştır. Boğaziçi’nin
ve Tarihi Yarımada’nın koruma kararlarında ön ve
arka görünüm alanları gibi ifadeler, sürekli olarak
kendisine dışardan bakma konumunda olan bir
kent yapısında tarihsel ve güncel görünüşlerin
çakışmasını, aynı zamanda çatışmasını gösterir.
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-266