istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
bir nüfusun varlığından haberdarız. Ancak görünen
o ki bu nüfus hareketlerine yeni küresel
ekonomik yapılanmanın olağan sonuçlarından
çok, bir tür normalden sapma gibi bakmaya devam
ediyoruz. Kimi seyahat belgesellerinde ya
da haber programlarının bir bölümünde -bir tür
üstü örtük mizahi yaklaşımı da barındıran bir
bakışla- Türklerin “tuhaf” bir biçimde, diyelim
ki Japonya’nın belli bir bölgesinde gruplandığını
duyup sonra da unutuyoruz.
Göç öykülerinde ortak bir nokta var: Çoğunun
ya ayrılış ya da varış noktası İstanbul, tren garları ve
limanlar... İstanbul’un bireysel bellekler kadar ortak
bellekte de yer ettiğini görmek mümkün. Tüm
dünyada, ülkelerin göç tarihlerini ya da göçmenlerin
bireysel ve ortak tarihlerini anlatmayı hedefleyen
müzeler hızla kurulmaya devam ediyor. Türün
belki de en bilinen örneği Üst New York Limanı’nda
konumlanan Ellis Island Göçmen Müzesi. 1892 ile
1954 arasında göçmen istasyonu olarak kullanılan
ve Amerika’ya “giriş kapısı” olarak nitelenen Ellis
Island, 1990’da göçmen müzesi olarak ziyarete
açıldı. Bu tür müzelerin en erken örneklerinden bir
diğeri, yine 1990 yılında Almanya’da, Köln’de bir
grup Türk göçmeni entelektüel tarafından kurulan
DOMiD. İstanbul, DOMiD’in koleksiyonlarında bir
göç tarihinin anı-mekanları olarak temsil buluyor.
Örneğin, Sirkeci İstasyonu’nda ellerinde valizleriyle
trenin yanıbaşında poz veren o zamanın konuk
işçileri, bugünün göçmenleri, bu tür mekanları
daha geniş bir göçmenlik tarihinin önemli bir parçası
kılıyor. Yalnızca bir ülkeden ayrılış anısı değil
elbette İstanbul, Türkiye ziyaretlerinin de düğüm
noktası. İster araba veya tren, ister uçak yolculuğu
yapılsın bir noktada İstanbul’a değiyor güzergah.
İstanbul sadece “İstanbullu”ların değil, aynı zamanda
içinden gelip geçenlerin. Dolayısıyla göç
deyince yalnızca kırdan kente göçü, bunu deyince
de yalnızca kenti “köye” dönüştürmeyi anlamak,
eksik bir manzara çiziyor. Mobilite arttıkça metropoller,
Türkiye bağlamında özellikle İstanbul,
farklı gruplar için farklı anlamlar taşımaya başlıyor.
İstanbul’u İstanbul yapanı anlamak için onu belli
bir nüfus tarafından ikame edilen bir coğrafi nokta
olmaktan çok, nüfus mobilitesinin, ulaşımın, ekonominin
kesiştiği dinamik bir düğüm noktası olarak
görmenin olanaklarından faydalanmak gerek.
—Burçak Özlüdil
>Iraklı Göçmenler, İranlı Göçmenler,
Sovyetler Birliği Sonrası Göçmen
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-115