istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
burası bir arzu mekanı. Tüketim nesnelerinin
çekici vitrinlerde sergilendiği, bakımlı genç vücutların
devindiği, lüks spor arabaların park ettiği
kaldırımlar, hem gerçeklik, hem bir düş dünyası
sunuyor. Ve Bağdat Caddesi bu özenli, düzenli,
yumuşak, sıradan, aldatıcı, gerçek görünümleri
içinde hem cadde, hem evin dışı, hem de tüketim
alanı: 3 kilometre uzunluğunda, aralarında boşlukların,
irili ufaklı sokakların bulunduğu açık
uçlu ve bütünlüğü görünmeyen bir shopping mall
(alışveriş merkezi), çözük ve eklemeli dokusu içinde,
İstanbul’da benzerine az raslanan yoğunlukta
bir sosyalleşme ve modernleşme alanı.
—Atilla Yücel (Hülya Hatipoğlu’nun katkısıyla)
BAĞDAT CADDESİ (II)
Üzerinde yanyana dizilmiş gösterişli dükkanları,
kaldırıma taşan kahveleri, pastaneleri,
lokantaları ve yüksek apartmanlarıyla
Bağdat Caddesi, İstanbul’da, hatta Türkiye’de
belirli bir yaşama tarzının simgesidir: Zengin
ve modern. Ama nasıl bir modern
Bugün yeniden yapılandırma süreçleri ve amansız
rant savaşları sırasında İstanbul’un “çok kültürlü”
geçmişi yeniden keşfediliyor. Belirli semtler ve
mekanlar “tarihsel” olarak işaretleniyor; buralar
öncelikle yabancı turistleri, sonra da onları
izleyen yabancı hayranı yerlileri cezbetmek için
modernleştiriliyor (Bu sırada yoksullar yeniden
yazılan tarihin dışına atılıyor). Modernliğin kendi
geçmişini yaratma çabası, geçmişi kârlı bir alan
haline getiriyor. Nostalji, “acısı alınmış bellektir”
der Lowenthal; bugün İstanbul’da birçok yerde
nostalji sadece acısı alınmış değil, üzerine ayrıca
şeker serpilmiş bir kültürel sermaye. Bu bağlamda
Bağdat Caddesi’nin modernliğiyle ilgili ilk dikkati
çeken, tarihe kayıtsızlığı oluyor. Herhalde kendi
geçmişini anmayan, kendi kendisiyle ilgili bir
nostaljisi olmayan nadir zengin ve ünlü mekanlardan
biri. Dükkanları benzese de, modernlik
tarzı “seçkin” bir kültürün mekanı Nişantaşı’na
benzemiyor örneğin. Bağdat Caddesi’nin sermayesi
farklı: Modernliğin, kendini soylulaştıracak,
klasikleştirecek herhangi bir dışsal öğeye, örneğin
tarihe ya da yüksek kültüre başvurulmaksızın bire
bir kutsanması onu farklı kılan. Bu yanıyla “Türk
Modernleşmesi”nin esasen kapitalistleşme olduğunu
en doğrudan yansıtan mekanlardan biri. O
yüzden Bağdat Caddesi’nde “sonradan görmelik”
ayıp değil, çünkü aralarında “köklü aileler” de bulunsa
Bağdat Caddesi sakinleri günün gereklerine
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-044