istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
ların geride bıraktıkları maddi kültür izlerinden
rant elde edilmesinin yolunu açtı. 1984’ten itibaren
belediye görünürde “İstanbul’u eski haline
döndürmek” amacıyla pek çok eski mahalleyi
yıktı (bak. Mahalle; Yıkım ya da Çarpık Kent). Bu
süreçte İstiklal Caddesi’ne paralel bir dizi evin
ortadan kalkmasıyla, cadde etrafındaki düşük
gelirlilerin yaşadığı dokudan tecrit edildi, yeni
düzenlemelere uygun hale geldi; 1990’da “nostaljik
tramvay” caddede yolcu taşımaya başladı
(bak. Tramvay). Aynı süreçte Yunanistan’la
ilişkilerin belirgin bir şekilde yumuşamasıyla
İstanbul’un eski gayrimüslimlerine vurgu yapılarak
“mazideki çoğul cenneti” hatırlatan isimler
taşıyan işletmeler art arda açılmaya başlandı;
1990’ların sonunda tekrar faaliyete geçen, gayrimüslim
adları taşıyan şarap evleri gibi. 1982’de
Said Naum Bey’in kitapları Türkçe’ye çevrilerek
basıldı. Bundan sonraki aşamada İstanbul’la ilgili
kitaplar hızla piyasayı dolduracak, bu sırada Said
Naum Bey’in hatırasındaki “kibar, zarif, gusto
sahibi, şapkasız ve eldivensiz dolaşmayan insanların
yaşadığı yer” kurgusu Beyoğlu’nun üzerine
yapışacak, hatta maddi değerini de artıracaktı.
Bu süreç, hayal kırıklıklarının üzerinde yükselen
marazi özlemleri kullanarak yürüyor. “Bir
zamanların İstanbul’unu” ise büyük değişimlere
tanıklık etmiş olanların anlattıklarından çok, belki
dile getirmekten imtina ettikleri, görmezden
geldikleri, bulanıklaştırdıkları yaşantılarda ya
da manzaralarda aramak gerekiyor.
—Saadet Özen
>Fatih Sultan Mehmet, İstiklal Caddesi ya
da “Beyoğlu”, Mahalle, Tramvay, Yıkım ya da
Çarpık Kent
ORYANTALİZM
Hemen terk edilmesi gereken basmakalıp bir
oryantalist yargı: İstanbul bir köprüdür; Doğu
ile Batı, Avrupa ile Asya, İslam ile Hıristiyanlık
vb. arasında, genel olarak sevilen ifadesi ile
medeniyetler arasında bir köprüdür.
Oryantalizmin basitçe Doğu’nun bütünselleştirilerek
türdeşleştirilmesinden daha fazlası olduğunu
akılda tutmak gerekiyor. Öncelikle, Oryantalist
söylem en az nesnesi olan Doğu kadar Batı’yı da
türdeşleştirir, söylemin öznesi olarak bütünsel bir
Batı söylemin içinde ortaya çıkar. Kaldı ki, söylem
her ne kadar egemen bir Batı inşa etse dahi,
söylemin nesnesi olan bütünsel Doğu yanılsaması
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-255