istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
oturmuş her an ikaz edilmeyi bekleyerek sigara
içen tedirgin tipleri, hatta tüketime karşı belli bir
ironi kazanmış olduğunu tahmin edebileceğiniz
şu havalı çifti bir araya getiren, daha önemlisi
birarada tutan ne Alışveriş yapan herkesin katılabileceği
öne sürülen araba çekilişi mi Herkesin
elinde iyi kötü biriken naylon torbalar mı Hem
hepsi hem hiçbiri. Orada gezinenleri, onları dışarıda
ne kadar farklı hayatlar beklerse beklesin, o an
saran saçma, teatral bir aidiyet duygusu var. “Buradayız,
iyiyiz, sakiniz, hep birlikte koridorlarda
yürüyoruz.” Bu aitlik duygusu hem yalancı hem
sahici ve alışveriş merkezi alışveriş merkezliğini
böyle ifa ediyor. Bir birliktelik vaadi.
—Fatih Özgüven
ALIŞVERİŞ MERKEZİ (II)
Kapitalist üretim ilişkilerinin mimarlıkla ifadesi.
[Ed.]
Çağımızın tüketim katedralleri olarak adlandırılan
alışveriş merkezleri gündelik yaşamın ayrılmaz
bir parçası haline gelmiştir. Artık kent hayatının
sokak değil alışveriş merkezleri merkezli geliştiği
söylenebilir. Ağ benzeri bir yapılanma ile kent
örüntüsünün içine yayılan alışveriş merkezleri
oluşturdukları çekim gücü ile kent yaşamını, kamusal
hayatı, o kente ait deneyimleri ve kentin
ağırlık noktalarını yeni baştan tarif ederler. Bu
anlamda kentin yerine ikame etme; kent içinde
kent olma iddiasıdır bu. İçlerindeki yapay “park”
ve çocuk “oyun alanları”, restoran “meydanı”,
çiçekçiler “sokağı” gibi kente gönderme yapan
isimler, alışveriş merkezlerinin bu iddialarının en
canlı kanıtıdır. Yarattıkları çekim gücü ile kenti
içlerine çekerler ama giriş kapısındaki güvenlik
kontrolü ve klimatize ortam benzeri mekanizmalar
aynı zamanda bir filtre görevi görür. Bu filtre,
sokaktaki olayı, tesadüfleri, gerçek deneyimi dışarıda
bırakır; onun yerine önceden kurgulanmış
gösterileri ve mutlak kontrolü koyar. İçeride
yaratılan hijyenik ve homojen ortam dışarısının,
kentin, “kirli”, “tehlikeli”, “karmaşık” ve “anlaşılmaz”
olduğu yanılsamasını yaratır. Kısacası
Baudelaire gibi 19. yüzyıl modernistlerini baştan
çıkartan ve bir kenti kent yapan tüm kültürel
zenginlik ve canlılık dışlanır. Bu anlamıyla kente
karşı oldukları bile söylenebilir.
Eğer alışveriş merkezinin kökeni aranacak
olunursa, Aristide Boucicaut’nun 1852’de Paris’te
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-019