istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
timleri de tersane bünyesinde gerçekleştirilmiştir.
İlk buharlı gemi, buharlı fabrikalar ve Osmanlı
Devleti’nin ilk denizaltısı burada inşa edilmiştir.
Hatta bugünkü İstanbul Teknik Üniversitesi’nin
temelini oluşturan Mühendishane-i Bahri-i Hümayun
burada kurulmuştur.
Tarihsel önemi yanında bugüne kadar kendisini
yenileyerek gelebilmesi, ileri teknoloji gerektiren
konularda dünyadaki gelişmelere ayak
uydurabilmesi, tersaneye süreklilik taşıyan bir
endüstri mirası özelliği kazandırmaktadır. Haliç
Tersaneleri, başta Venedik Tersanesi olmak üzere,
Avrupa tersaneleri ile gemicilik teknolojisi ve bilgi
birikimi konusunda bağlar kurmuş, bilgi akışı
sürekli güncel kalmıştır. Bu bağlamda tersaneler,
gemicilik tarihi ve teknolojik gelişimin en önemli
belgesi olmanın yanı sıra, gemi inşa ve bakımı
konusunda da teknik bilgilerin biriktiği ve güncellendiği,
hat analizine bağlı gemi üretiminin
yapıldığı çok önemli bir kaynaktır. Venedik Tersanesi
dışında, ki o da işlevini yitirmiştir, dünyanın
hiçbir yerinde Osmanlı gibi bir imparatorluğun
başta denizcilik olmak üzere teknoloji tarihinin
neredeyse altı yüzyıllık bir bölümünü çalışır biçimde
yerinde izleme ve tanıma olanağı yoktur.
Haliç Tersaneleri, İstanbul’daki diğer sanayi
tesislerinden birçok açıdan farklılık göstermektedir.
Tersaneler, endüstrileşmenin çok öncesinde,
Bizans döneminden başlayarak Haliç’in kuzey
kıyısında kurulmuştur. Kentsel hafızadaki yeri,
sadece geçmiş ile sınırlı değil, yeni kuşaklara da
hafıza oluşturacak denli sürekli ve güçlüdür. Tersane,
Haliç’in iki kıyısında bugüne dek gerçekleştirilen
dönüşüm çalışmalarından da, tabula rasa
girişimlerinden de kendini korumuş tek “bakir”
alandır. Tersanenin işlevsel sürekliliği, bölgede
sahici ve canlı bir üretim ortamı yaratmakta, şaşırtıcı
kentsel karşılaşmalara olanak sağlamaktadır.
Endüstri arkeolojisi siti olarak bu kadar önem
taşıyan bir alanın hem işlevini sürdürmesi hem
de yerinde sunulması ve tanıtılması olanağı Haliç
Tersaneleri’ne çok özel bir ayrıcalık kazandırmaktadır.
Tersaneler kullanıcı müdahaleleri, kontrolsüz
değişiklikler ve hızlı bir bozulma sürecine
rağmen, 20. yüzyılın sonlarına kadar genel karakterini
yitirmeden işlevini sürdürmüştür. Ancak
1993’te başlayan kapatma, özel sektöre devretme
gibi politikalarla karşı karşıya kalması sonucu,
altı yüz yıllık sürekliliği tehlikeye girmiştir. Bu
kararlar nedeniyle Haliç Tersanesi’nde yeni gemi
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-128