istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
rel kimlik değişiminin ve daha üst sınıflar arasında
popülerleşmesinin, hem de yeni bir ekonomik
değer haline gelmesinin göstergesidir. 1986 yılında
İstanbul’da, Taksim Meydanı’nda (bak. Taksim
Meydanı) açılan ilk McDonald’s restoranının,
Amerika’da alt orta sınıfın rağbet ettiği bir yerken
Türkiye’de bir sembol işlevi yüklenerek daha üst
gelir grupları ile özdeşleşmesi gibi, simit de Simit
Sarayları aracılığıyla sınıfsal seviye atlamıştır.
Tabii ki bu kurgu içerisinde simit sadece simit
olarak kalamazdı. Simit Sarayları simiti yeniden
üretti; farklı lezzet ve biçimlerde yeni simit türleri
yaratıldı; diğer unlu yan mamüller ile desteklendi.
Böylelikle yerel bir kültürel değer olan simit,
küresel ekonominin mantığı içinde yeniden kurgulanmış
ve dolaşıma sokulmuş oldu. Küreselleşen
kapitalizmin yeni şekli, ikircikli bir şekilde yerel
ilişkileri gündeme getirmektedir. İlk bakışta birbirlerine
karşıt gibi duran küresel ve yerel kavramları,
bu anlamda sermaye açısından birbirinin içine
geçmiştir. Bir mekan ölçeği olarak yerelliğin önem
kazanması, mekanda gerçekleşen sosyal ilişkileri,
kültürel değerleri ve coğrafi yapıyı ön plana çıkarmaktadır.
Daha önce tümdengelimci bir tavırla
gözardı edilen tüm bu olgular, bu sefer kapitalizmin
örgütlenmesinin önemli alt parçaları haline
gelmektedir.
Yukarıda ortaya konan durum, sanıldığının
aksine, küreselleşmenin bütün dünyanın
“tek”leşmesi anlamına gelmediğini, yerelliğin
yeni bir boyut olarak küresel ölçeğe taşındığını
göstermektedir. Küreselleşme sadece Batı’nın
değerlerinin dünyanın geri kalanı tarafından benimsenmesi
değil, aynı zamanda yerel özelliklerin
küresel ölçekte dolaşıma girmesi ve piyasa ekonomisi
içinde değerlendirilmesi anlamına gelmektedir.
Küresel ile yerel ilişkiler arasında iki yönlü bir
akış bulunmaktadır. Örneğin bir “fast food” zinciri
olan ve küreselleşme ile Batı’nın kendi değerlerini
dünyanın geri kalan kısmına yaymasının simgesi
haline gelen “McDonald’s”, aslında küresel ile yerel
arasında ilişki kuran bir şebeke niteliğindedir.
Bir açıdan bakıldığında, McDonald’s gerçekten de
Batı tarzı bir yemek kültürünün küresel alanda
dolaşıma girmesini içermektedir. Ancak bugün
dünyanın her yerindeki McDonald’s restoranlarının
mönüsünde, bulunduğu coğrafyanın kendine
özgü niteliklerini içeren değişiklikler yapılmıştır.
Örneğin Türkiye’deki McDonald’s restoranlarındaki
“Türk damağına uygun köfteburger” olan
“McKöfte”, yerel bir özelliğin küresel sürece katıldığını
göstermektedir.
Ancak burada gözden kaçırılmaması gereken
nokta şudur: Küresel ve yerel olan arasında
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-306