istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
li biçimlerde, daha çok da dükkandan alışveriş
etmemek suretiyle protesto ettiler. McDonald’s
2001 yılında kampüsteki şubesini bir süreliğine
kapattığında direnişçiler bu sonucu kendilerinin
yarattığını düşündüler, McDonald’s yetkilileri
ise şubeyi kapatmalarına gerekçe olarak o sırada
sürmekte olan ekonomik krizi gösterdiler. Her iki
gerçeğin de doğruluğu ve yanlışlığı tartışılmakta.
Lakin McDonald’s Türkiye’nin krizden ciddi bir
biçimde etkilendiği de bir vakıa.
2001 yılında başlayan krizden sonra, 2003 yılı
ortalarına kadar 56 mağaza kapatan McDonald’s,
söz konusu yıllarda mağdur bir kiracı görünümündeydi.
Dolar bazında ödenen kiralar pek çok
şubenin iflas etmesine neden olmuştu. Ancak şirketin
1,2-1,3 milyar dolar civarındaki bir fast food
pazarından vazgeçmesi ve o döneme kadar yaptığı
130 milyon dolarlık yatırımın semeresini göremeden
ülkeden ayrılması da söz konusu değildi. Yine
de şirketin zarar etmesi ve 56 şubesini kapatması
bazılarımızı kimi konularda umutlandırmadı
değil. Haluk Şahin, 5 Ocak 2003 tarihli yazısında,
“Ülkeler artık kendi yerli yapımlarını ‘Made in
USA’ yapımlara tercih ediyorlarmış. Türkiye’de yaşananlar
da bu evrensel kalıba uyuyor. Türkiye’de
de McDonald’s hızla küçülüyor. Türkiye’de de yerli
diziler revaçta; Amerikan dizilerine daha çok sapa
saatlerde ve kanallarda rastlanıyor...” diyecek
kadar umutlandı örneğin. Şahin’den bir ay önce
Radikal’de yayımlanan bir haber (7 Aralık 2002),
yerli fast foodcuların McDonald’s’ın zarar etmesine
o kadar da hayıflanmadıklarını gösteriyordu:
Örneğin İstanbul’un ünlü Bambi Cafe’sinin sahibi
Fatih Güner’e göre, McDonald’s ve benzerlerinin
başarısızlığının nedeni halkın fast food sevmemesi
değil, ABD’ye olan tepkisiydi. Ona göre halk
“paramızı alıp götürmelerine tepki gösteriyor”du.
Taksim’deki Simit Dünyası’nın (bak. Simit; Simit
Sarayı) işletmecisi Hülya Kızıl ise, “McDonald’s,
Burger King gibi yerler geldikleri yere dönsünler,
Türkiye’den ümitlerini kessinler” diyordu. Beşiktaş’taki
İpek Sucukçusu’nun işletmecisi Metin
Tezcioğlu’na göre, “McDonald’s ve benzeri yerler
bir özentiyle başlamıştı, ama insanlar artık damak
tadına önem veriyorlardı.”
1991’de McDonald’s Corporation Türkiye
ofisinin kurulmasıyla gelişim süreci hızlanan
ve yüzde yüz ABD sermayeli bir şirket olarak faaliyetlerini
sürdürmeye başlayan McDonald’s,
2004 Kasım’ında nihayet yerli “geliştirici”sini
buldu. Anadolu Grubu’nun sahibi Tuncay Özilhan,
1977’de başvurduğu ancak alamadığı lisan-
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-231