istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
Devletin giderek şiddetlenen köpek düşmanlığı
başka bir “tehcir” ile maruf ve malul İttihat ve
Terakki Fırkası döneminde yaşandı. Elli ila altmış
bin köpek önce Hayırsızada’ya sürüldü, birbirilerini
yiyerek telef olduktan sonra da cesetleri
gübre ve hayvan yemi olarak Fransız bir müteşebbis
tarafından ihraç edildi. İttihat ve Terakki
döneminden günümüze, en azından köpekler söz
konusu olduğunda, tepeden inme temizlik eğilimi
değişmedi; hatta tedricen arttı bile diyebiliriz. Bu
satırların yazarı, 1996 yılında gerçekleşen “barınma”
konulu Habitat Konferansı sırasında, yabancı
misafirlere hoş görünmek maksadıyla öldürülen
kedi ve köpeklerle dolu bir bidon gördü.
Tıpkı kentsel dönüşüm (bak. Kentsel Dönüşüm)
adına uygulanan ve “dönüştürülecek
mahalle”ye danışılmadan, ekonomik pazarlık
bazında gerçekleşen barınma ihlalleri gibi; yönetim,
şehirli ve köpek arasındaki ilişkiye de tepeden
müdahale yöntemiyle “çözüm” arar. Ancak
aynı şeyi şehirli ve köpek arasındaki ilişki için
söylemek doğru olmaz. Timur, makalesinde yönetimin
her müdahalede halkın tepki verdiğini
belirtip, özellikle 1910 yılında dönemin şehremini
Cemil Topuzlu tarafından gerçekleştirilen
sürgün sırasında ahalinin köpekleri azad etmek
istediğini, kimi zaman da bunu başardığını, dönemin
bir Fransız okulunda öğretmenlik yapan
Colombani’den alıntılarla aktarır. Colombani,
“Köpekleri toplamak için Türkleri düşünmemek
lazım. Hayvan başına on beş frankın verildiği bu
çok karlı işi çingeneler yüklendiler.” diyor. Yazının
devamında bu “Türkler”den kastın Müslümanlar
olduğunu anlıyoruz. Gerçekten de dönemin İstanbulluları
arasında, özellikle Frenklerin köpek
meselesinin “halline” daha fazla taraftar olduğunu
görüyoruz. Sürgün sırasında araya kaynayan,
herhalde dönemin ender “ev”cil köpeklerinden
Pera Palas Oteli’nin kanişi, otelin misafiri yabancılar
tarafından çok sevildiği için beyhude yere
diğer köpekler arasında aranmış.
Ancak Frenklerin köpekler hakkındaki fikirlerini
genellemek, öncelikle karşı örneklerin göz
önünde bulundurulması durumunda yanlış olur.
Genellikle Batılıların ikamet ettiği Pera’da köpekler
varlıklarını diğer mahallelerdeki köpeklerle
eşzamanlı sürdürdüler ve hala da sürdürüyorlar.
1902-1904 senelerinde İstanbul’da bulunan Claude
Farrère de, Batı’daki hiçbir köpeği sevmemesine
rağmen İstanbul köpeklerine “makul ve müteffekkir”
tavırları yüzünden saygı duyuyor. İkinci
olarak, köpeklerden “kurtulma” isteği 6. Daire
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-324