istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
bildiği olağan cinsel edimin kendisinin değil, ama
betimlenmesinin yasaklanması değil midir
—Uğur Tanyeli
>Siluet, Yıkım ya da Çarpık Kent
POST-GECEKONDU
Kısaca “varoş” diye kodadlandırdığımız (bak.
Varoş) bir çorbamız var. Bunun içine kattığımız
ideolojik malzemeyi “kuru” bir dille, kentin
maddi üretim pratiği açısından okumaya
çalışsaydık, varacağımız yer post-gecekondu
olurdu.
Bu, bir insani ihtiyaç olarak ya da “kullanım değeri
için” üretilmiş olan bildiğimiz klasik ya da orijinal
gecekondunun (bak. Gecekondu) “neoliberal
devrim” çerçevesinde bir değişim değeri olarak
yeniden üretilmesinden ibarettir. Ya da enformel
konut alanlarının gayrimenkul pazarının parçası
haline gelmesi, sermayenin yeniden üretim döngüsüne
katılması demektir.
Klasik gecekonduyu kuranlar, şehre malları
üretsinler, memleket kalkınsın diye buyur edilmişlerdi.
Bu işin altından da iyi kötü kalktılar:
Hobi kabilinden. Asli misyonlarını, özellikle 80’ler
sonrasında, fabrikanın dışında bulacaklardı. Mal
üretimi karşılığı aldıkları ücretleri cep harçlığına
saymış, ana geliri başka yerden elde etmişlerdi:
Köylü işi, kendin yap-kendin otur bahçeşehirleri
ile yetinmemiş, “tezgah altından” bir de “ciddi
şehir” üretmiş, rantını da kimselere koklatmadan
kendi defterlerine yazmışlardı. Post-gecekondu
bu tezgahaltı şehri tanımlar. Durum fark edildiğinde,
elbette, “iş işten geçmiş”ti.
Tezgahaltı üretime katlanmak, şehrin eski
sahiplerini zorladı. Daha küçüklerin olan bitenle
hesaplaşacak, yeni gelenlerle aşık atacak takati
yoktu; “söylenmeye” koyuldular. Geleneksel olarak
olumlu çağrışımlı “gecekondu” tedavülden
böyle kalktı, yerini “varoş”a bıraktı. Tüm kaleleri
ve kalpleri şaşırtıcı bir hızla fetheden çarpık
kentleşme söylemi içinde “varoş’”, İstanbul-ol(a)
mayan, İstanbul-sayıl(a)mayan yerlerin bütününe
işaret eder oldu. “Civitas”ın bittiği yer, varoşun
sınırına dayanıyordu, gidilmeyesi yerlerin.
Büyüklerse kimi sabırsız, kimi edeplice sıralarını
bekledi. Varoşun korku imparatorluğunun
başkentine ad olmasını gözlemledi. Her kim ki
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-281