istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
de, müştemilatında ve kimisi gecekondu niteliği
taşıyan ek yapılarında acentalar, dükkanlar, kahvehaneler,
kumar salonu, meyhane, garaj, hatta
konutlar yer alır.
Kışlanın işlevini yitirmesinin bir sonucu,
talim alanının imara açılmasıdır. 1920’lerin sonundan
başlayarak burası apartmanlaşır. 1928’de
Taksim’de, Maksem’in yanı başında yeni rejimin
bu eski başkentteki simgesi olarak heykeltraş Canonica
yapıtı Cumhuriyet Anıtı inşa edilir; ardından
çevresi, anıtın merkezi kimliğini vurgulayan
dairesel bir tasarımla düzenlenir. Meydanın adı
da artık “Taksim Cumhuriyet Meydanı”dır. Yeni
Talimhane semtinin bitiminde, Şehit Muhtar ve
Abdülhak Hamit caddeleri arasında, anıta, arkadlı,
eğrisel bir cepheyle bakan üç katlı Kristal
Gazinosu inşa edilir; 1970’lerin başlarında yıkılır.
Karşısında, Sıraselviler Caddesi’nin meydana
açıldığı noktada 1920’lerde Majik Sineması yer
alır; adı sonra Venüs’e dönüşecek, daha sonra ise
eğlence hayatının yeni eğilimleri içinde Maksim
Gazinosu olacaktır.
1930’ların Taksim’i, anıt ve çevresindeki dairesel
mekanı çevreleyen yapıların meydana getirdiği
küçük bir meydan ve oradan dağılan yollardan
oluşur. Mekanın temel direği ve merkezi
heykel, en önemli yapıları ise Aya Triada Kilisesi
ve Kristal Gazinosu’dur. Kışlanın ahırları ve
Maksem duvarı mekanı tamamlar. Kışla, ahırları
ve müştemilatı, bugün yıkılmış olan Karakol Binası,
gelişen Talimhane, Gümüşsuyu-Ayaspaşa
apartmanları ve bunların bugünkü meydanın
doğu ve güney cephelerindeki uzantıları, bu yapı
dizileriyle sınırlı yol mekanlarını tanımlar. Ancak
bu noktada geniş bir kent mekanı oluşturma
yönündeki modernist tasavvur bu sıkışık dokuya
razı olmayacaktır. 1939 onaylı Prost Planı’nda kışlanın
yerini, apartmanların ve kamusal yapıların
çevrelediği bir park almıştır. Kırdar döneminde
bu şema, değiştirilerek uygulanır: Önce ahırlar
ve müştemilatı, sonra kışla yıkılır, İnönü Gezisi
Prost’un öngördüğü çevre blokları olmaksızın,
yükseltilmiş ve eksenel bir yeşil alan olarak düzenlenir.
Gezi’nin meydan ucunda Belling tasarımı
bir İsmet Paşa heykelinin ve geçit törenleri
için tribün dizisinin yer alması öngörülmüştür:
Her siyasal dönem Taksim’de kendi simgelerini
görmek ister, heykelin kaidesi dikilir, iktidar
değişikliği heykelin dikimine izin vermez, kaide
yıllar boyu ortada kalır, sonra kaldırılır. 1950’deki
iktidar değişikliği “İnönü Gezisi” adını da “Taksim
Gezisi”ne dönüştürür.
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-357