istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
dili, çoğulluğu uzlaştıran bir karakter taşıyordu.
Modernist kent ve mimari kabaca şunu demek
istiyordu: Kamusal prensip, sermayenin ya da herhangi
bir sosyal kesimin olası keyfi hareketlerini
engelleyecek, onun kendi simgelerini kamusal
alana rahatça yerleştirmesine karşı duracak ve
mutlak bir güç olarak yaşama egemen olma çabasını
törpüleyecekti. Bu projenin kent pratiğinde
ne kadar başarılı olduğu bir tartışma konusudur;
oysa şu vardır ki, belki de böyle bir prensibin Batı
sanayi toplumlarında en fazla pratikleştiği yer,
stadyumlar olmuştur.
Bu açıklamalar çerçevesinde 80’li yılların
stadyum planlarına baktığımızda, karşımıza genellikle
üç ana kütle çıkmaktaydı: 1- Kapalı tribün,
2- Orta-açık tribün, 3- Kale arkaları... Kimi
stadyumlarda ise, orta-açık tribünler de üzerleri
kapatılıp, kapalı tribün haline getirilebilirdi. Bu
durumda, karşılıklı kapalı tribünler “numaralı
koltuklu tribün” ve “numarasız koltuklu tribün”
olarak ayrılırdı. Bu kütleler her şeyden önce maç
izleme konforu bakımından bir hiyerarşi oluştururlardı.
En rahat oturma yerleri, sahaya en açık
görüş açısı, yağmur, güneş ve rüzgardan korunma
olanağı vs... Burada hemen, bu kütleler arasındaki
fiyat farkının bir uçurum yaratmadığını vurgulamalıyız:
Çoğu stadyumda kale arkalarıyla ortaaçık
tribün birleştirilmişti ve fiyatları aynıydı.
Bu yüzden taraftarların tribünlere “kimlik” ve
“üslup” farklılıklarına göre dağılımı, bilet ücretlerinden
bağımsız biçimde, son derece özgürce idi.
İşte bu anlamda, İstanbul’un modernist kamusal
alan prensibine uygun olarak tasarlanmış
ilk büyük stadyumu, İnönü Stadyumu’dur.
Tüm Türkiye’nin Stadyumu, İnönü: Mimari
planları İtalyan mimar Vietti Violi tarafından çizilen,
uygulama aşamasında da Türk mimarlar Şinasi
Şahingiray ve Fazıl Aysu’nun devreye girdiği İnönü
Stadyumu inşaatına 1939 yılının Mayıs ayında başlanmıştı.
Fakat inşaat II. Dünya Savaşı’nın yarattığı
olumsuz ekonomik koşullar yüzünden durma noktasına
geldi. Diğer yandan yapının tamamlanması
için gerekli olan alan açma çalışmalarının da aksaması,
projenin sürekli değişmesine neden oldu.
Temelinin atılışından ancak sekiz yıl sonra açılışı
yapılabilen stadyum, uzun süre eksik donanımıyla
hizmet vermek zorunda kaldı. Portatif tribünlerle
desteklenen, geçici uygulamalar ile işlevselleştirilmeye
çalışılan İnönü Stadyumu, ancak 1960
yılında ilk projedekine yakın bir görüntüye kavuşabilmiştir.
Fakat yine de bu stadyum modernist
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-336