istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
SİLUET
Bir şeyin yalnız kenar çizgileriyle beliren görüntüsü.
Daha çok şehirlerin, dağların, belli
yükseklikleri olan coğrafi elemanların panoramik
görüntüsü (bak. Panorama) için siluet, kent
bağlamında arazinin kavranışını yerle ve gökle
ilişkilendiren çizgi olarak da tanımlanabilir.
Bu anlamda kentsel belleğin parçalarından
biridir; kentten yükselenin gökle buluştuğu
arakesittir.
Denizin varlığı, karayı kuşatmışlığı ve topoğrafyanın
hareketli yapısından dolayı İstanbul metropolüne
tüm yönlerden yaklaşılabildiğinden siluet
algısı her yönde değişmektedir; bir çizgisellikten
çok derinliği izleyicinin konumuna ve hızına göre
değişen bir arayüz algılanmaktadır.
Bir yerleşimin silueti bir birikim sürecinin
sonucudur. İstanbul’un siluetlerine bakmak bu
birikim sürecinin bir anında, arayüze dik doğrultuda,
kesit almaya benzer. Bu anlık temsili kesit,
ilk yerleşim kurulum fikrinden bugüne yerleşimin
biçimsel mantığındaki çatışmaların izlerini taşır.
Kesitin incelenmesi, değişim ve dönüşüm süreci
tamamlanmamış metropolün günlük bünyesel
zamanı dışında, çok yavaşlatılmış bir başka zaman
katmanında değerlendirilmesine olanak
tanır. Bir kanıta ulaşmak amacıyla yapılan bu
inceleme ancak estetik, mimari, kentsel, vb. tüm
yargılamalardan bağımsız olduğunda İstanbul’un
belleğinin ipuçlarını paylaşmaya hazır bir veri
olarak karşımıza çıkar.
İstanbul’un yerleştiği özel coğrafyanın siluet
incelemelerinde belirleyici bir karakteri
vardır. Denizin varlığı ve karayı kuşatmışlığı sebebiyle
farklı konumlardan izlenebilen Tarihi
Yarımada’nın silueti, kentin ilk kuruluşundaki
kavramsal modelle yerin ilişkisini açık olarak ortaya
koyar. Bu durum 19. yüzyılın ikinci yarısından
1950’lere kadar nettir; bugün halen büyük ölçüde
durumunu korumaktadır. İmar faaliyetlerinin
ölçeğinin büyüdüğü 1950’ler ve buna ek olarak
hızının arttığı 1980’lerle beraber daha büyük ölçekte
sahneye giren metropolün siluetinde ise çift
katlı bir dinamizm söz konusudur: Metropolün
zeminde yayılmayı ve göğe doğru yükselmeyi
sürdüren silueti değişken bir haldedir; eklemeler
ve çıkarmalar sürekli birbirini takip eder. Yine
denizin varlığı ve hareketli topografik yapıdan
dolayı metropole de tüm yönlerden yaklaşılabildiğinden,
siluet algısı da her yönde değişir.
Bu durumda, arayüz (siluet), bir sonraki değişim
öncesinde, her defasında bir arabellek tanımlar.
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-300