istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
ANA CADDE
Bir ara dönem strüktürü.
Ana cadde kavram olarak sınıflandırma kriterleri
bilinen bir ulaşım ağı hiyerarşisine dayanır. Kendini
besleyen dalları, başı ve sonu vardır; ya da kimi küçük
kentlerde olduğu gibi şehrin bir tek ana caddesi
bulunur. İstanbul’da bunların ne ilki, ne de ikincisi
geçerlidir. Bu kentin farklı büyüklükteki birçok
sokak, cadde, adı bulvar olan yollar ve bir bölümü
kent içi ulaşım için de kullanılan otoyollarının hiyerarşisi,
eklemlenmeleri ve düzeni, bir ana cadde
kategorisi belirlemek için yeterince kapsamlı ve
etkin olmadığından, tanım yapmak zordur.
Modern kent öncesinin, Osmanlı kentinin kimi
önemli “cadde”leri, eski Roma ve Bizans dönemi
izlerini sürdürür, ama Divanyolu ya da İstiklal Caddesi
gibi az sayıda örnek dışında bunlar kullanım ve
toplumsal bellek açısından kabul görmüş bir öneme
sahip değildir. Denize inen eski dar sokaklar, bugün
suya kavuşamadan yeni sahil yolu ve dolgu alanlarıyla
kesilir, ancak bu yeni arterler de genellikle
ana cadde kimliğine sahip olmayan transit ulaşım
yollarıdır. Sahil yolları da, kuzeye, yeni iş ve konut
alanlarına yönelen yeni akslar da, ana caddenin
batılı örneklerdeki Klasik ve Barok dönem planlamalarına,
rasyonel kent modellerine bağlı kimliğine
uygun mekanlar değildir. Kentte bu anlamda ana
caddeler yaratmayı hedefleyen kimi tasarım ve uygulamalar,
Cihangir Caddesi örneğinde olduğu gibi
bazen uzunluğu birkaç yüz metreyi aşmayan yarım
kalmış bir projeyle, bazen ise Menderes ve Dalan
operasyonlarında olduğu gibi yirmi ya da elli yıldır
hala mekanlaşamamış ve mimariye kavuşamamış
kent yarıklarıyla sınırlı kalmıştır.
Kent literatürüne 19. ve 20. yüzyıl modernleşme
çabalarının ve onun kavram ve ideoloji repertuarının
bir çocuğu olarak giren ana caddenin,
asli tanımına uygun belirli bir tarihsel süreklilik
ve kullanım yoğunluğuna sahip az sayıda örneği
vardır İstanbul’da: Divanyolu, İstiklal Caddesi ve
Bağdat Caddesi, türün bu özgün kimliğini taşıyan
mekanları olarak göze çarpar.
—Atilla Yücel
ANARŞİ (I)
Siyasal ve kültürel anlamda her türlü farklılaşma
ve sürüden ayrılma talebini mahkum
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-023