istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
mahalleyi bir tür “işgal” ettiği gibi, mutenalaşmaya
uğramış diğer mahallelerin “yeni gelenler”i
de arkadaşlarını ya da “kendileri gibi olanlar”ı
“yer” satın almaya teşvik ettiler. Ve eski sakinler
ile yeni gelenler arasında karşılıklı ilişkiler oluşabildiği
gibi, ilişki gerekmediği de oldu. Dolayısıyla
her semte uygun yeni bir kavramsallaştırma
için katılımcıların önerileriyle beraber tüm olası
karşılıklar şunlardı: Asilleştirme, Batılılaştırma,
Beyoğlulaştırma, Bodrumlaştırma, Cihangirleştirme,
Dönüştürme (bak. Kentsel Dönüşüm), Farklılaştırma,
Güzelleştirme (bak. Güzelleştirme),
Jantileştirme, Kentsoylulaştırma, Kibarlaştırma,
Kumkapılaştırma, Kültürlendirme, Mahremleştirme,
Meşrulaştırma, Miraslaştırma, Nazikleştirme,
Nezihleştirme, Ortaköyleştirme, Seçkincileştirme,
Seçkinleştirme, Sıhhileştirme, sınıflaştırma, Soylulaştırma,
Tarlabaşılaştırma, Yabancılaştırma
(bak. Yabancılaşma).
3) İlk kez Çağlar Keyder tarafından kullanılan
“mutenalaşma” sözcüğü (mutena: 1- özenilmiş,
özenle yapılmış, 2- seçkin, önemli) daha çok, bugünün
sanatında çok da yeri olmayan bir “özenle
yapma biçimi”ne, yani eski sanat yapma biçimine
de işaret eden ilk anlamı dolayısıyla Oda Projesi
tarafından tercih edilmişti. Oda Projesi 1997 yılında
Galata’da, Şahkulu Sokak’ta bir apartman dairesi
kiraladıktan sonra mahalleliyle kendiliğinden gelişen
komşuluk ilişkileri çerçevesinde 2000 yılında,
bulundukları apartman dairesinin bir odasını komşuları
ve davetli kişilerle ortaklaşa kullanmak üzere
açmıştı. O yıllarda, daha ilk günden başlayarak,
zaman zaman mekana projeyi izlemeye gelen kişilerin
“buradaki daireler kaç para” gibi sorularının,
mahallede yaşanacak ciddi dönüşümün habercisi
ve Oda Projesi’nin mahalledeki varlığının sonu
olacağı bilinmezken, 2005 yılında bu apartman
dairesi satılmış, Oda Projesi yerinden ayrılmış,
eskiden sokağın iki yanında yer alan eski kapılar
yeniden takılmış ve sokak saat 22:00’den sonra
gelen geçene kapatılmış, eski oturanların yarısı da
taşınmıştı. Oda Projesi mutenalaşma nedeniyle bir
kez aynı sokakta yer değiştirmiş, ikinci mekanını
mahallelinin yardımları ve çabalarıyla bulmuş,
ikinci seferde ise tamamen mahalleden ayrılmak
zorunda kalmıştı. Sanatçıların veya sanat projelerinin
şehri dönüştürme gücünün keşfedilmesi
kaçınılmaz, ama her sokağın kendine özgü mikro
bir dönüşme biçimi olması makro şehir dönüştürme
projelerinden daha az zararlı olsa da Oda
Projesi bugün İstanbul’un en mutenalaşamaz yeri
neresiyse orayı bulma arzusu içinde. Arka arkaya
açılan çeşitli müzeler (bak. Müze) veya sanat ku-
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-241