istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
Tünel’in mühendisi Eugène Henri Gavand tarafından
19. yüzyılda önerilmişti. Tarlabaşı Bulvarı’nın,
üstelik modern bir kentsel tasarım formatı içinde
açılması, aynı yüzyılda Pera yangını sonrasındaki
planlara yansır. Prost’un tasarladığı klasik-Modernist
ve aksiyal Taksim Gezisi, çevresindeki yapıları
ve törenselliğiyle, devir ideolojisiyle örtüşen disiplinli
bir kentsellik öngörüyordu. Yerine uygulanan
ise, tasarımın dış boyutlarını ve geometrisini
koruyan yeşil bir boşluk olmuştur. 1987’de açılan
Uluslararası Kentsel Tasarım Yarışması, katılan
saygın isimler ve önerileriyle birlikte mimarlık
arşivinin neredeyse unutulmuş bir belgesi olarak
kalır. Tarlabaşı yıkımının neden olduğu “kentsel
yara”yı (bak. Yara) onarmak amacıyla 1989’da
açılan kentsel rehabilitasyon yarışmasının sonu
da aynıdır. Bugün, 2008’de, aynı çöküntü alanını
sosyal ve işlevsel olarak değiştirmeyi, yapı adalarını
yeniden biçimlendirmeyi amaçlayan kentsel
dönüşüm projeleri üretiliyor ve içeriğinden çok
yarattığı polemiklerle biliniyor. Kentsel cerrahi ve
kozmetik arasındaki kararsızlık devam etmekte.
Beden ve anlam: Damarların beslediği kalp,
mekan olarak tanımlanması zor bir boşluksa, sınırları,
donanımı, mimarisi ve estetiği yetersiz
kalıyorsa, ama yine de burası kentin kalbi olabiliyor
ve bu, toplumsal onay görüyorsa, boşluğu
neyin doldurduğunu anlamak gerekir. Taksim
Meydanı’nın kent coğrafyası ve kentsel gelişme
rasyoneli içindeki konumunun, bu onanmışlığı
anlamanın ilk verisi olduğundan bahsedilmişti.
Bu, ikinci veri olan kullanım değerini de açıklar:
burada yer alan yapıları, kurumları ve işlevleri.
Bu mekan bir ağırlık ve enerji merkezidir,
sadece üzerinde bulunanın değil, yakın çevresinde
ve kendisini besleyen damarlar üzerinde
bulunanların da: AKM, semtteki diğer kültür merkezleri,
oteller, üniversite, sinema ve tiyatrolar,
Asmalımescit ve Nevizade sokakları ve çevresindeki
meyhaneler, lokantalar, café’ler ve kahveler,
Tarlabaşı’nın kuytularındaki yoksul batakhaneler,
90’lar sonrası alternatif kültürlerin mekanları,
meydana ulaşan tüm ulaşım sistemlerinin durakları
ve uzandıkları güzergahlar, varış noktaları
ve bunların kullanıcıları... Sonra, hem konumu,
hem boşluğun boyutları, hem de bu donatılar ve
ulaşım olanaklarıyla desteklenerek, Taksim’in
üstlendiği tüm işlevler: devletin törenleri, askeri
geçit resimleri, Cumhuriyet Bayramı kutlamaları,
anıta çelenk koyma ritüelleri, saygı duruşları;
yani bugün Sultanahmet ve Beyazıt’da yapılamayanlar...
Sonra, karşı sesler, karşı gösteriler,
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-360