istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
mekanı Antrepo (boğaz kenarında yer alan eski
yük deposu) dışında sergileme için mekansal önerilerle
ortaya çıkmasında yatar. Hatta bu öneriler
dış basında öyle önemle yer alır ki, tanınmış bir
İngiliz sanat eleştirmeni Artforum’daki yazısında,
10. İstanbul Bienali’ndeki (2007) sergi mekanlarından
biri olan Anadolu yakasındaki Kadıköy Halk
Eğitim Merkezi’ni taksiyle bile zor bulduğundan
yakınır. Elit izleyicinin rahatsız olduğu bir örnek
ise, 9. İstanbul Bienali sırasında Tophane’deki Tütün
Deposu’nda kitap tanıtımı yapılan bir bienal
projesi (Oda Projesi ve Otto Berchem) sırasında,
güncel sanat izleyicisinin yandaki erkek kahvesinde
sabahtan akşama kadar zaman geçiren Siirtliler ile
yan yana olmasıydı. Bu tür örnekler, mesela romantik
kent turizmi ile birleşmiş Venedik Bienali gibi
sergilerde karşılaşamayacağınız “rahatsızlık”lardır.
Geçmişte ağırlıklı olarak Osmanlı ve Bizans
yapılarının kullanıldığı İstanbul Bienallerinde,
sanat yapıtı genellikle yapıtın mecrası (video,
obje, pentür, yerleştirme vb.), mekan ve mekanın
belleği ile arasındaki ilişkiye referans verir. Mekan
ve yerleştirmeye odaklı bu sergilemeler, 9. İstanbul
Bienali (2005) ile birlikte farklı bir dönemece
girer. “İstanbul”u ana tema olarak ele alan 2005
İstanbul Bienali, Tarihi Yarımada’dan Pera’ya ve
İstanbul sokaklarına, yani toplumsal ve kültürel
farklılıklara temas edecek mekanlara kayar. 2005
Bienali, İstanbul’un sahip olduğu potansiyelleri,
bireyler arasındaki ilişkileri ve kentin çeşitli
yanlarını, sanatçı araştırmaları ve önermeleri
ile izleyiciye sundu. Bu bienalde 2000’lerde küresel
bir olgu olarak kent çeperlerinde üreyen
güvenlikli yerleşim alanları, “kapalı siteler” (bak.
Kapalı-Site) ve farklı öznelerin kente bakışları,
modern yaşam anlayışları (Solmaz Shahbazi’nin
videosu) gibi konuların yanı sıra, kenti kullanan
ama görmezden geldiğimiz kimsesiz çocuklar ve
gençlerin İstanbul’u algılayışları (Otto Berchem’in
projesi) gibi günümüz İstanbul’un yaşam katmanları
arasındaki karmaşa, sanatçıların önerileri ile
gündeme geldi. Kentsel dönüşüme ve mekanın
neo-liberal küresel stratejilerle kullanımına odaklanan
10. İstanbul Bienali (2007) öncelikle yerel
yönetimler tarafından yıkılarak dönüştürülmeye
çalışılan AKM ve İMÇ gibi mekanları sergileme
mekanı olarak belirledi. Bu yapılar, temsil ettikleri
toplumsal miras ve Modernist önerileri, güncel
sanatçı müdahaleleri ile birlikte kamusal olarak
tartışmaya açıldı. Bienalde İstanbul’un farklı yerlerinde
birçok sergileme ve proje mekanın kullanılması,
son yıllarda dönüşüm içindeki kentin
tartışmalı kamusal alan tanımına dikkat çekti.
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-061