istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
İstanbul’daki kapalı siteleri ele alan “Tam
Size Göre” (“Perfectly Suited for You”, Solmaz
Shahbazi, 2005) adlı video enstalasyonundaki
ekranlardan birinde Kemer Country’de yaşayan
bir hanımın konuşmalarını dinliyoruz: Güvenlik
ve çocuklarının daha iyi eğitim olanaklarına
sahip olmaları için hijyenik bir modernlik adına
kent merkezinden kaçtığını anlatan ebeveyn için
İstanbul tehlikeli, vahşi bir ormandan farksız.
Bu cemaatin bir parçası olarak kazandığı yeni
yaşam tarzını videoda ayrıntılarıyla anlatan Kemer
Country sakininin söylediklerini dinleyince,
temelde herhangi etnik, dini veya ekonomik gibi
belirleyicilerin etkisiyle değil, özel bir kültürel
cemaat oluşturma isteğiyle “bir araya gelme” arzusunu
hissedebiliyorsunuz. Diğer yandan ise,
oluşturulmuş bu cemaatin kente bakışında, kentin
“öteki’”erini yeniden tanımladıklarına şahit
oluyoruz. Kapalı siteler olgusundan hareketle
kamusal alanda, özelleştirme, güvenlik, kimlik
ve vatandaşlık gibi kavramların yeniden biçimlendiğini
görüyoruz. Bir kente aidiyetten çok,
ortak yaşam ve mülk üzerinden tarif edilen bir
cemaate üyelik, kent ile aramızdaki kimlikleştirmeyi
belirliyor. Bu noktada kent ile kent sakini
(vatandaş) arasında çatışmalı bir tanımlamaya
tanık oluyoruz. Bir yandan kent, içiçe geçmiş kültürleri
ve etnik toplulukları barındırırken, diğer
yandan kamusal alana katılım hakkı ve kentsel
mekanı paylaşma, ulus-devlet söylemine dayanan
vatandaşlık tanımına karşı garip bir pozisyon
alıyor. Yeni küresel kentlerde, vatandaşlık tanımı
“… normlar, pratikler, anlamlar ve kimlikler
(kültürel)” üzerinden kuruluyor. Son yıllarda
hızla yayılan ve sosyal ayrışmayı giderek artıran
“kapalı sitelerin” rolü nedir Bu olguyu mekansal
organizasyon ve sivil haklar bağlamında nasıl ele
alırız Mekanın bio-politika ile yeniden organize
olması ile kurgulanan kentsel söylemler, güvenlik
ve kent içi sosyal haklarımızı nasıl dönüştürüyor
Bülent Diken, makalesinde kapalı siteleri “arzu
duyulan kamplar” olarak adlandırıyor. İtalyan
felsefeci Giorgio Agamben, “kamp” kavramını biopolitik
bağlamında “istisnai durum”un oluştuğu
yerler olarak tanımlar. Agamben’e göre “kamp”,
toplumda ortaya çıkan kriz ve anormal durum
ile birlikte sıradan hukukun geçersiz kılındığı
yerdir. Bireyin kontrol altına alınması ve siyasal
haklarının elinden alınması istisnai halinin meşrulaştırıcı
iktidarı ile gerçekleşir. Beden üzerinden
farklı bir denetimin gerçekleştiği mekanlar olan
“kamp”, iktidar ve bio-politik araçlar üreten bir
mekan formu. Kampların fiziki kontrol (duvarlar,
kameralar, güvenlikçiler) ve panoptik gözetim
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-119