istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
edilir, kentin çeperine konulur. Kendi öz imalatları
bahçeşehirlere doluşan yeni kentliler, kır ile kent,
işçilik ile köylülük arasında araftadırlar: Ne biri ne
öteki, ama hem biri hem öteki. İkinci model, yapsat
ise ikinci bir hamle ile apartmanlaşmayı tabana
yaygınlaştırır, artık kendini iyi kötü şehirliden
sayan kim varsa ayağını topraktan keser, yükseltir,
herkesi ucuz kat mülkiyeti temelinde eşitleyerek
hasedi önler. Eşik, mekan, tiipoloji, dönem, vs.
ayırt etmeksizin, geçmişte kentleşmiş neresi varsa
oraya musallat olur, parsel parsel bozar, siler,
yeniden kurarken şehirli milletini bundan böyle
asgari demokratik müşterekleri olacak olan apartman
toplantısında buluşturur.
Hayli zayıflamış olan eski klasik güney, göç
dalgası ile birlikte hemen tümden ortadan kalkar,
“periferi”leşir: Ucuz arazi mertebesine düşen yangın
yerlerini gecekonduya kaptırır, buralarda kır
ile kentin sınırlarının bulanıklaştığı coğrafyaya
intisab eder, iyi kötü korunmuş yerlerini Menderes
travması sonrası yapsatçıya teslim ederken
de yüz yıldır imrendiği kuzeyin hayli berbat bir
karikatürüne dönüşür.
Osmanlı artıkları ile yeni palazlanan Cumhuriyet
kuşaklarının karışımı klasik kuzey, tam
kendini yeniden bulma, giderek tam teşekküllü
(eğitim + maddiyat + gestus + mekansallık) bir
elite evrilme şansı ufukta belirmişken, bu ihtimali
kesin bir dille reddedip, en yeşilçam melodramlara
layık bir tavırla “kendini ulusuna adayarak
intihar eder”, bu bapta, ilk iş yapsatçı esnafı ile
gerdeğe girer.
Paradoksal olarak, popüler kültür üretimi
şehrin düalist temelde algılanmasından az ekmek
yememiştir: Dönem karikatürlerinde fonda ya da
ön planda, düşey apartman/yatay gecekondu karşıtlığı
hakim peyzajdır. Gözün kolayca algıladığı
“karşıtlık” aslında hayli sağlam bir konsensüstür.
Öyle ki, 70’lerin ilan edilmemiş iç savaşında bile
bu iki kesim rahatlıkla işbirliği edecektir.
80’lerden Marmara Depremi’ne / Ara dönemin
uzatma dakikaları ya da yeninin doğum sancıları:
Ara dönem kazasız belasız atlatılamayacak,
yalnızca hasarın kalıcılığını garanti eden 12 Eylül
kazası ile yeni aşamalara evrilecektir.
12 Eylül iki zıt dinamiği birbiri içinden harekete
geçirecektir: İlki bu bölümde tanımlanan ara
dönemin 99 depremine ve/veya 2001-2002 krizine
kadar uzayacak inkıtalarıdır. Uzatmalar aynı za-
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-215