istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
altyapının yaratılması çalışmaları bağlamında
görürüz. Bununla birlikte, yaya kaldırımının gündeme
gelişi de tek başına değil, ancak yol genişletmeyle
birlikte söz konusu olmuş, bu noktada
da kaynakların yetmemesi nedeniyle sonuçlara
başta amaçlanan sürede ulaşılamamıştır. Bu dönemde
yaşanan dönüşüm, bütünlüklü olmayan
parça parça uygulamalar olarak kalmış, tam bir
entegrasyon içinde de olmayan kent içi ulaşım
örgütlenmesinde, kendi aralarında da bağlantıları
olmayan süreksiz bir yapı sergilemiştir.
20. yüzyıldaki dönüşüm sürecinde caddeler,
sokaklar ve yapılar, otomobilin kent yaşamına
katılmasından önce geliştiği için de, sorunlar ve
sınırlamalarla karşılaşılır. Değişimin temel nedeni,
büyüme sonucu oluşan yeni duruma uyum sağlama
çabasıdır. Bu karmaşık bir süreçtir: Başarı,
düşüş ve yenileme süreçlerini içerir. Pek çok kentte
olduğu gibi İstanbul’da da temel problem, kentsel
alanın gelişmesinde otomobile dayalı ulaşıma
elverişli yol ağlarının öncelik taşımış olmasıdır.
Kent formunun gelişmesinde yaşanan dönüşüm
İstanbul özelinde bir plan bütünlüğü taşımadan,
parça parça uygulamalarla gerçekleşir. Değişimin
negatif etkilerini kavrayamadan yürütülmüş bu
planlama çabaları da başarısız uygulamalarla sonuçlanmıştır:
Batı kentlerinin uygulamalarından
yola çıkılarak yönlendirilen bu çalışmalarda, kent
içine zamanla giren yeni teknolojilerle, mevcut altyapı
ölçek ve yol genişliği sınırları zorlanarak eski
kent dokusunu yok etmek pahasına plan bütünlüğünden
uzak, otomobil lehine, çarpıcı bulvarlar
açma operasyonları gerçekleştirilmiştir: 1950’lerde,
Menderes operasyonları kapsamında, eski kent
dokusunu yarıp geçen devasa Vatan ve Millet caddeleri,
Beyazıt-Aksaray aksının açılması, Eminönü-Unkapanı
yolu dikkat çeken uygulamalar olur.
Yayalar kenti İstanbul’un dokusunda bu tür büyük
imar hareketleri ile açılan yaralara, zamanla yenileri
eklenir. Karayollarına öncelik veren ulaşım politikaları
sonucunda, kentin en yoğun merkezleri
haline gelen yerleri, yayalar için çile mekanlarına
dönüşür: Mecidiyeköy ve Beşiktaş, sadece yoğun
kentsel fonksiyonların merkezi olarak değil, aynı
zamanda ulaşımın yoğun düğüm noktaları olarak
da en çarpıcı örnekleri oluştururlar. Kentlerde
sosyal organizasyonların oluşum ve gelişiminde
temel bir yeri olan etkileşim, yoğun bir şekilde beslenmekle
birlikte, yoğunluk için her zaman eşikler
söz konusudur! Yüksek yoğunluk, yaşanabilir bir
kentsel sistem oluşturulabilmesi açısından toplu
taşıma kavramıyla doğrudan bağlıdır. Son derece
pahalı olan toplu taşıma sistemlerinin ekonomisi
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-184