istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
tirdiği kagir sahilsarayı tipolojisinde bulacaktır.
Aşağı rakımlarda kuzeyli olmak devletli olmakla
eşanlamlıdır.
ve Ötekiler: Madalyonun öbür yüzünde, kendi
yağı ile kavrulan güneyli semtler yer alır. Buradaki
yetersiz ya da daha mütevazı sermaye birikimi
ancak makul çözümlere izin verir: Güneyin modernleşmesindeki
sermaye açığını planlama kapar.
Gücü güneyli aktörlere yeten planlayıcı irade,
buralarda “maden” bulmuştur. Bitişik nizam, dar
cepheli, iki-üç katlı aile evleri ve/ya da sıra evlerin
belirlediği bu mütevazı ada parsel düzenine geçişte
belirleyici rolü yangınlar oynadı. Afet öncesi
arazinin bir çeyreği kamuya terk edilirken, kalan
üç çeyreği tapulandı. Güneyli için modernleşme,
kamunun düzenleyici iradesini yol ve bina nizamnameleri
aracılığıyla her an ensesinde hissetmek
demekti. Pera yangınları benzer sonuçlara yol açmadı
mesela; Pera’nın yeniden imar süreçlerinde
mülk sahibi yatırımcıların iradesi belirleyici oldu.
Sermaye gücü yoluyla modernleşen kuzeyliler
ile kamu eliyle modernleştirilen güneyliler yan
yana ve birbirlerine pek bulaşmadan, “herkesin
semti kendine” düsturuyla yaşamanın yolunu
buldu.
Cumhuri durumlar / Kuzeyin ideoloji temelinde
yeniden kurgulanarak olgunlaşması: Cumhuriyet,
miras aldığı kentin kuzey-güney ayrımına
temelde dokunmadı, bunu aşmaya soyunmadı.
Kent zaten küçülmekteydi bu esnada, mevcut ayrım
temel olarak basitleşti, basitleştiği ölçüde de
kemikleşti ve ideolojikleşti. Denklemden kuzeyli
devlet faktörü çıktı önce, ortadan kalktı gitti. Yeni
Cumhuriyet eliti tercihini net bir şekilde kuzeyde
kalmaktan yana koymuştu, buralar ile yakınlık
kurdu, güneye mesafeli durdu. “Köhne saltanatın
atıkları” ile özdeşleştirdiği Boğaz’ı da sevemedi,
terk etti, sırtları mesken tuttu. En tepede şehre yeni
bir merkez icat edildi, açıldı: Taksim Meydanı.
(bak. Taksim Meydanı) Meydan, başta Talimhane,
Mete Caddesi, Gümüşsuyu bloğu ve Cihangir gibi
ya sıfırdan kurulan ya da temelden yenilenen
örnek semtlerle sarıldı. Meydanı da içeren, Taksim
Gezisi ve Maçka Parkı ile bütünleyen külliye,
Cumhuriyet’in kamusal mekanı oldu, Cumhuriyet
elitleri buranın etrafında bir yay çizerek mesken
tuttu. Yayı oluşturan Osmanlı yadigarı semtler,
başta Teşvikiye olmak üzere, Taksim çevresini
örnek alıp kendini yeniledi.
Küçülen kentin düşen emlak fiyatları sayesinde
kuzeyin yeni elitleri ilk kez kamu yatırımı ve
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-212