istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
yeniden gözden geçirmek için bir düşünce
aracı; bir boyut.
Kent, bu boyutu fizyonomisinde barındırır. Ancak,
alışılagelmiş gerçek-zaman sistemleriyle ölçüldüğünde,
İstanbul’da zaman diğer yerlerden farklı
değildir; bu zaman, İstanbul’un zamanı da değildir.
Çünkü yerin bir boyutu olarak ölçülmemiştir.
İstanbul, zamanı, inşa edilmiş mekan-zamanın
doğasının doğanın kendisiyle ilişkisinde, aurasında
gizler.
Kentin aurası karadan çok denizden gelir.
Olaylar, insanlar ve mekanlar denizden uzaklaştıkça
zaman da İstanbul’un zamanı ve İstanbul’da
zaman olmaktan uzaklaşır. Gerçek-zaman-ölçer
sistemler, geçen son yüz elli yılda kentin nüfusunun
artan bir ivmeyle yoğunlaştığını ve buna
paralel olarak denizden uzaklaştığını göstermektedir.
Mekanda yoğunluk, doluluk arttıkça mekan-zaman
tüketimi arttığı için zaman azalır.
İnsanlar, daha çok, anları yaşamaya başlarlar.
Kentte işleyen gerçek-zaman sistemleri mekanın
sınırlarını her bireye göre yeniden oluşturmaya
ve bireyle doğa arasında arayüzler tanımlamaya
da başladığından, yeri tanımlayan sınırlar ve boyutlar
artık bireye görünmez olur. Arayüzleri deneyimlemeyi
sürdüren bireyde, İstanbul’a dair bir
global amnezi oluşur. Oysa, zaman, ancak, birey
tarafından yavaşlatıldığında, tüketimi azaltıldığında
ve üretildiğinde görünmeyene ulaşmak ve
onu anlamak için bir düşünce aracı olabilir; birey,
amneziden kurtulabilir. Sadece gerçek-zamanölçerin
gösterdiği görüneni görmek, gösterileni
okumak ve dile getirmek, İstanbul’un zamanını
ve İstanbul’da zamanı anlamak için yeterli bir
yol olmaz. Tek başına anları yaşamayı sürdürdüğümüz
bu yolda zamanı yerin bir boyutu olarak
keşfedemeyiz. Bir an önce yoldan çıkmak gerekir.
—Senem Deviren
ZEPLİN
“gitmekle kalmak arasında oldum olası kararsız
hiç ummadığın anda aydınlanarak apansız
sen de bir gün elbet ferâhfezâ’yı seveceksin”
Attila İlhan
İstanbul’da zeplin ferâhfezâ makamından geçer.
Tepeye, duvara, bahçeye, cumbaya, kubbeye -çıkar
çıkmaz-, her sokağa uzaktır. Suya ve köprüye
aşinadır, ama Haliç’i tanımaz. (bak. Haliç) Toprak
ehli değildir, cemaate yabancıdır. Zeplin ufka
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-400