istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
karşılamaktan uzaklaşır. Bu durum aslında mekansal
yaşantıda da benzer bir değişim sergiler.
İlk göç eden, derme çatma yaptığı kondusunu
zaman içerisinde yeniler, birikimi arttıkça evine
bir kat daha çıkar ve kendisinden sonra gelen bir
göçmene burayı kiraya vererek “sınıf” atlamanın
yolunu bulur. Zamanla nasıl kendi çocukları ve
torunları kent merkezinde okula gitmeye, çalışmaya
başlayarak kentlileşiyorsa, evi de, mahallesi
de kentleşir. Bir zamanların gecekondu mahallesi
Zeytinburnu bu duruma güzel bir örnektir. Daha
60’lı yıllarda gecekondu bölgesi olarak görülen
Zeytinburnu’nun bugünkü hali gözönüne alındığında,
değişimin hızı daha net gözlemlenebilir.
Ama günümüzde gecekondular, şehrin istenilen
düzeyde kontrol edilebilir alanları olmadığı
için, devlet ve yerel yönetimler tarafından
hoşlanılmayan bölgelerdir. Bu tür bölgelerde,
hemşehrilik ve aynı sosyal sınıfa ait olma özelliği,
insanların ortak hareket etmesini sağladığı için,
bu insanlar üzerinde otorite kurmak, şehrin diğer
bölgelerinde yaşayanlara göre daha zordur. Gecekonduların,
kent içinde kontrolsüz yapılaşma gibi
çeşitli zararları olsa da, devlet ve yerel yönetimler
bu zarardan daha çok kontrol amaçlı olarak gecekondu
bölgelerin dağıtılmasını ister. Eğer sadece
daha sağlıklı yerleşim yerleri amacıyla hareket
etmiş olsalar, şehrin diğer bölgelerinde bunu zaten
yapıyor olurlardı. Üstelik, seçim zamanları, bölge
halkının oyunu alabilmek için çıkarılan imar
afları gibi uygulamalar da, onların bu konudaki
samimiyetsizliğinin işaretleri olarak görülebilir.
Kentleşmek, diğer sosyal sınıf ve doğadan
yalıtılmış bölgelerde yaşamak demektir, bugünkü
kentleşme anlayışına göre... Eğer sorun çarpık
kentleşme (bak. Çarpık Kentleşme) ise, aslında
İstanbul’un tümünün bir gecekondu mahallesi
olduğu Mimarlar Odası dahil birçok kurum ve
uzman tarafından defalarca dile getirilmiştir.
Sorun, aslında sosyo-ekonomik dengenin hep
yoksullar aleyhinde bozulmaya devam edişi ve
bundan korkan üst gelir gruplarının endişeleri
çerçevesinde şekilleniyor daha çok. Ayrıca, yoksulların
yerleştiği ve mülk edindiği bu bölgelere,
egemen sınıflar ve çıkar gruplarının göz koymuş
olması da başka bir etkendir. Çeşitli firmalara
park alanlarının satılarak gelir elde etme yoluna
gidildiği düşünülürse, böyle bir kuşku duymak
da mümkündür. Gecekonduların, devletin denetimini
ve gözetimini, dolayısıyla kontrolünü
zorlaştıran yapısının yarattığı endişe de sorunun
elbette bir başka yönüdür. Çünkü devlet, rahatça
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-110