istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
sal dinamikler arasındaki ilişkilerin, çelişkilerin,
uzlaşmaların, çatışmaların vb. seyrine bağlıdır.
—Şükrü Aslan
>Gecekondu, Kentsel Dönüşüm, Mahalle, Post-
Gecekondu, Varoş
PORNOGRAFİ
Bir mekanı kavrama biçimi.
İstanbul özelinde, kentsel mekanın ve onu vareden
süreç ve etkinliklerin imgelemi harekete geçirmeyecek
kadar apaçık ve hızlı okunmaya başlamasını
niteler. Tam karşıt bir okuma türü erotik niteliktedir.
Gözlemci ve/veya kent sakini erotik bir mekanı
algılamaya kalkıştığında (ya da erotik içerikli
kentsel mekan deneyimi ürettiğinde) gördüklerini
hızla yorumlama iktidarına sahip değildir. O durumda
eylemler ve nedenlerle sonuçlar sanki bir
çırpıda teşhis edilebileceklermiş gibi gözükmez.
Aksine, kent ve mimarisi ancak uzun uğraşlar sonucunda
sırrına varılacakmış, bilinci yavaş yavaş
üretilecekmiş izlenimini verir. Ortadaki görüntüler
ve mekanlar gözle görülenden çok daha derin
anlam ve süreçlere gönderme yapan şifreler gibi
bile düşünülürler. Dolayısıyla, erotik kentin deşifre
edilmesi uğraşı kentsel kavrayış hazzını üreten ana
etmendir. Bu, bir dedektifin olayın arka planındaki
gizemi açığa çıkarırken –ve kuşkusuz, okuyucunun
da o açığa çıkarma etkinliğini izlerken- duyduğu
türden bir hazdır. Pornografik kentinse deşifre
edilmesine ve dedektifliğinin yapılmasına gerek
yoktur. Kentsel pornografi bağımlıları, nesneleri
olan kenti zaten daha görmeden, sorgulamadan,
düşlemeden bilirler. Ama o bilegeldiklerini bir
kez daha görmekten de, üzerine aynı terimlerle
“açık saçık” konuşmaktan da haz alırlar. Bu haz,
bağımlının mazoşist hazzıdır; dedektifin spekülatif
etkinlikte bulunmaktan kaynaklanan hazzı
değil. İstanbul’da bir buçuk yüzyıldır sadece birincisi
yaşanır. Pornografik/mazoşist hazzın mekanı
olduğu içindir ki, örneğin, bugün onun çarpık
kentleşme yaşadığını, rant yağmasının sahnesi
olduğunu, siluetinin bozulduğunu, köyleştiğini
ancak asla metropolleşmediğini vs. söylemek orada
olup biteni anlamaya yeter (bak. Yıkım ya da
Çarpık Kent; Siluet). Daha doğrusu, pornografik
etkinlik bunların yettiğine inanıldığı zaman gerçekleştirilmiş
olur. Oysa, olağan cinsel edimler
insan soyunun sürdürülmesiyle nasıl ilişkiliyse,
yukarıdaki terimlerle ifade edilip lanetlenen
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-279