istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
kapasitesi yetersiz, ya da “çökmüş”, dolayısıyla
“düzeltilmesi” gereken “çarpık” bir coğrafya.
“Çarpık kentleşme” söylemi yeni kuzeyliliğin
temel kurucu unsuru, ortak paydasıdır (bak.
Yıkım ya da Çarpık Kent). Kuzey İstanbulluluk
bugün, çarpıklık kavramı altında toparlanan ve
ötekileştirilen, yoksul ve ağırlıklı olarak enformel
şehir coğrafyasına karşıtlığı üzerinden kurgulanabilecek
bir koalisyonun adıdır. Mevcut kente
ya da bildiğimiz haliyle sıradan İstanbul’a karşı
yarı ilan edilmiş bir topyekun savaşın tarafıdır.
Günümüz kuzeyi kendi yerleşim tipolojisini
üretti: Nizamiyeli cemaat. İdeal modelini çarpık
olarak algıladığı şeye tepkisi üzerinden, onun
antitezi olacak şekilde kurguladı, hatta bunun da
ötesine geçip ideolojikleştirerek pazarladı. Kendi
modelini toplumun tümüne kentte yaşamanın tek
olası biçimi olarak agresif bir tavırla önerdi, dayattı.
Duvarlar ardında, nizamiyeden girişli sitelere
içe kapalı cemaatler halinde yerleşme eğilimi bu
dönemin başat hareketi olarak belirdi, özellikle
Marmara depremi sonrasında mitik bir anlam kazanan
güvenlik kavramı ile ilişkilendi: Her anlamda
güvenliğimizi tehdit eden kent, mevcut haliyle
artık kendimizi kendisinden sakınmamız gereken
şeyin adıdır. Ekonomik varlığımız temelde kente
bağlı olduğu sürece ondan kopamayız, ama yerleşim
düzenimizi onunla maksimum mesafede
kurgulayabiliriz (bak. Kapalı-Site; Güvenlik).
Mevcut kentle besbelli bir meselesi olan kuzeyin
ana stratejisi, bugün geri kalan coğrafyayı
“kendine benzetme yolu ile fetih” olarak biçimleniyor.
Mesafeli, nizamiyeli cemaatsel yapılanma
tipolojisi kuzeyden kent içlerine doğru sirayet
ettiği ölçüde, her şeyden önce kent içindeki tüm
kamusallık biçimlerine karşı topyekun bir tehdidi
tanımlıyor.
Bu sürecin başlıca meşrulaştırıcısı olan çarpık
kentleşme söylemini bugün yeni elitler, siyaset
katı ve büyük ölçekli sermaye ile paylaşır oldu;
söylem üretiminin mutfağı ise akademyanın
çeşitli disiplinleri. Yolun başında, yapılı çevre
üretiminin ana damarlarından kabaca bir altmış
yıllığına dışlanan mimar ve plancı meslek erbabının
eleştirel söylemleri durur. Sözkonusu meslek
erbabından bir kesim, kendileri olmadan üretilen
bu kentleşme modelini çarpık olarak nitelemeyi
70’lerden itibaren alışkanlık haline getirmişti.
Kamu politikalarının yetersizliklerine bir tepki
olarak sol tarafından formüle edilmiş bir söyle-
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-218