Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

142 Slavoljub Gacović
Na prvim stranicama svoje knjige Vidosava Stojanĉević piše:
„Veliki deo vlaškog stanovništva u Kljuĉu, delom i u Krajini, tzv.
Carani, bili su skorašnji doseljenici izmeĊu 1813. i 1832. godine, pa i
u periodu do kraja prve vlade kneza Miloša. Oni su se uglavnom ...
doseljavali u Kljuĉ i Krajinu... Posle 1833. godine vlaški doseljenici u
istoĉnoj Srbiji uţivali su sva prava graĊana Srbije... Kao etniĉka
grupa, Carani doseljenici razlikovali su se u obiĉajima i tradiciji od
starosedelačkog sloja, vlaških starosedelaca.” 503 Po mišljenju
Stojanĉevićeve, „migracije rumunskog stanovništva, za razliku od
ranijih vlaških migracija, spuštale su se dublje u Tursku, do predela
Timoka i Crne Reke, prelazivši i u beogradski pašaluk, koji je u to
vreme bio pod upravom knez Miloša, zatim u predele Poreĉa, Peka,
Homolja i Resave... Ove najnovije imigracije sastavljene od pravih
Rumuna iz kneţevine Vlaške, tzv. Carana, nadovezuju se na stariji sloj
vlaškog stanovništva, u osnovi formiranog amalgama romanskoslovenskog,
i manji broj Rumuna, mlaĊih doseljenika iz jugoistoĉnog
Banata, tzv. Ungurjana. To je ono stanovništvo koje se pod imenom
Carani, doselilo iz kneţevine Vlaške”. 504 Dakle, ovde se pored
„pravih Rumuna iz kneţevine Vlaške” naglašava da postoji stariji sloj
vlaških starosedelaca koji predstavlja romansko-slovenski amalgam na
prostoru Braniĉeva i Timoĉke Krajine, za razliku od ĐorĊevićeve
teorije o tzv. povlašenim/rumunizovanim Srbima koji se vraćaju u
svoju domovinu. MeĊutim, Marinko Stanojević ne ostavlja mogućnost
postojanja starijeg sloja vlaških starosedelaca, tj. romanskoslovenskog
amalgama. On „prema svojim osmatranjima i
prouĉavanjima rumunskih naselja”, zakljuĉuje da „meĊu našim
Rumunima–Vlasima – nema ni malo starinskog stanovništva”, ali mu
„pada u oĉi jaka pokretljivost rumunskog stanovništva. Za njega
Dunav nije nikakva smetnja u komuniciranju izmeĊu Vlaške i
Krajine... Svakodnevno prebegavanje stanovništva preko Dunava iz
Rumunije u Krajinu, i obratno, bila je najobiĉnija pojava. Knez Miloš
je ... energiĉno nastojavao da se begunci iz Rumunije što lepše
prihvataju i njima naseljava ova zapustela pokrajina... Naprotiv, sa
rumunske strane činjene su sve moguće teškoće ovom prebegavanju
503 Vidosava Stojanĉević, op. cit., 2003, 4243.
504 Vidosava Stojanĉević, op. cit., 2003, 214.