Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 37
objavio Resler, makar ona bila i u sluţbi ugarske politike, imala za
istoriju korist, kao što je alhemija imala za hemiju, zato što je iznela
na svetlost dana mnoštvo istorijskih ţinjenica koje bi bez toga moţda
ostale nepoznate nauţnoj javnosti. Rekao bih da je Resler bio manje
kritikovan zbog onoga što je napisao, a više zbog onoga što nije
napisao.
Spomenušu uzgred i nekoliko autora sa prostora bivše
Jugoslavije. Porekla Rumuna dotiţe se Jovan Radonić u svojoj
raspravi izdatoj u Novom Sadu 1904. godine u kojoj, izmeŤu ostalog,
kaţe da su se makedonski Rumuni odselili u VII veku od podunavskih
i da su otpoţeli ţiveti zasebnim ţivotom, dok su „Rumuni u severnim
krajevima Balkana meŤu bugarskim Slovenima, za ţiju egzistenciju
govore … romanski termini i romanska topografska nomenklatura,
došli do tolike snage, da su imali znamenita uţešša u stvaranju
drugoga bugarskog carstva. Ti Rumuni za koje se ne moţe odluţno
reši da su baš poţetkom XIII veka prešli na levu obalu Dunava, nego
je migracija prema severu mogla otpoţeti ranije (tokom XI v.) poneli
su iz starih svojih sedišta, gde su ţiveli pod drugim uslovima nego
makedonski Rumuni, veš gotovu socijalnu organizaciju sa jakim
uticajem slovenskih institucija.” 72
Potom valja spomenuti Aleksandra Belića, lingvistu i filologa,
profesora Beogradskog univerziteta, koji u svom kapitalnom delu
Dijalekti istoĉne i juţne Srbije objavljenom u Beogradu 1905. godine,
govoreši o uticaju rumunskog jezika na govore istoţne i jugoistoţne
Srbije, zapadne Bugarske i severne Makedonije, indirektno podrţava
teoriju o poreklu Rumuna na tim prostorima. Ipak, nakon navoŤenja
zajedniţkih elemenata koji se javljaju u sva ţetiri rumunska dijalekta
(dakisko-rumunski, makedonsko-rumunski, istarsko-rumunski i
meglenski), Beliš kaţe da su oni mogli nastati na „osnovu razvitka
Istoria romanității nord-dunărene (secolele IIVII). Contribuții la etnogeneza
românilor, Iași 1994; Nicolae Stoicescu, O falsă problemă istorică – discontinuitatea
poporului român pe teritoriul strămoșesc, București, Editura Fundației Culturale
Române, 1995; M. Macrea, Viața în Dacia Romană, București 1996; B. P. Hasdeu,
Studii de lingvistică și filologie, II, ediție îngrijită, studiu introductiv și note de
Grigore Brâncuși, Editura Minerva, 1998; George Panu, Amintiri de la „Junimea” din
Iași, Ediția, prefață și tabel cronologic de Z. Ornea, Editura Minerva, 1998.
72 J. Radoniš, op. cit., 86.