Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 107
Balkanu. Još u prvoj polovini XIV veka vizantijski izvori beleţe
egzodus hrišćana iz Male Azije s ove strane Bosfora. 370 U drugoj
polovini XIV veka turski pohodi su prouzrokovali masovne migracije
stanovništva koje su pokrenute, bez razlike, meĊu Grcima, Bugarima,
Vlasima, Albancima i Srbima prema Grĉkoj i ka severozapadnim
teritorijama Balkanskog poluostrva. 371 Te migracije nisu prestajale ni
u XV ni u XVI veku, a sve u zavisnosti od samih turskih osvajanja
koja su išla u pravcu severozapada, preko bugarskih i srpskih zemalja
prema rumunskim kneţevinama, Ugarskoj kraljevini i uopšte ka
zapadnim zemljama srednje Evrope. 372
Zapravo, s propašću srednjovekovnih balkanskih drţava
raspada se i srednjovekovno društvo. Dinastije nestaju ili se s
vlastelom iseljavaju, ginu i turĉe. Zato je seljaštvo u vreme turske
vlasti postalo glavni nosilac narodne svesti bilo kog naroda na
Balkanu. Ono je u Turskoj najpre tlaĉeno kao raja, a zatim nacionalno
pa zato poĉinje da „(se) iseljava krajem XV i poĉetkom XVI veka i
naseljava u priliĉnom radijusu od Bele krajine i Jadranskog mora do
Vlaške i Erdelja.” 373 O migraciji toga vremena Miroslav Draškić i
Nikola Pantelić kaţu: „Iz turskih deftera i ugarskih izvora obraĊenih u
našoj istoriografiji utvrĊeno je da se krajem 15. i poĉetkom 16. veka
stanovništvo iz severne Srbije poĉelo masovno preseljavati u Ugarsku.
Istovremeno se u zemljoradniĉke krajeve severne Srbije i Pomoravlja
naseljavaju vlasi, srednjovekovno stoĉarsko stanovništvo iz oblasti
Starog Vlaha, sa Drine, iz Hercegovine i iz crnogorskih Brda. 374 Tako
je na primer u smederevskom sandţaku, koji je obuhvatao skoro
ĉitavu severnu Srbiju, oko 1516. godine, moralo biti već preko 12.000
stoĉarsko-vlaških kuća.” 375
370 G. Ostrogorsky, Quelques problèmes d’histoire de la paysannerie byzantine,
Bruxelles, 1956, 3740 ; A. E. Laiou-Thomadakis, Peasant Society in the Late
Byzantine Empire. A Social and Demographic Study, Princeton, New-Jersey, 1977,
223266.
371 S. Dragomir, Vlahii din nordul Peninsulei Balcanice, Iași, 2001, 101 i dalje.
372 S. Dragomir, Vlahii din nordul Peninsulei Balcanice, Iași, 2001, 101107.
373 St. Stojanović, Istorija srpskog naroda, Beograd, 1926, 315.
374 Istorija naroda Jugoslavije II, Beograd, 1960, 77. i 78.
375 Istorija naroda Jugoslavije II, Beograd, 1960, 81.