Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

314 Slavoljub Gacović
Jedna od tih naredaba je ona od „24. nojembra” 1827. godine o kojoj
saznajemo iz dokumenta N o 464 pod naslovom „Vlasi moraju
pohaĎati crkve” koji je potpisan u Poreţu (Donji Milanovac – S. G.)
29. novembra 1827. godine od „pokornejših slugu” Dimitrija
Radoviša i Stefana Stefanoviša, a odnosi se na rumunske (vlaške)
ţitelje sela Crnajke u opštini Majdanpek. U navedenom dokumentu
izmeŤu ostalog piše: „Osobito trudišemo se da Vlase prinudimo u
cerkvu odlaziti...” 990 Povodom navedene naredbe knezu Milošu stiţe i
drugo obaveštenje da je „Narodu Poreţke Reke protumaţen raspis o
crkvama” koje su u Poreţu potpisali 6. decembra 1827. godine takoŤe
„pokornejše sluge, Dimitrij Radoviš i Stefan Stefanoviš” i u kojem
stoji: „Pod ţislom 1. i 2. dekembra sego goda, primili smo
visokoţitajema vašego sijateljstva pisma, iz kojih izvestno soderţaniju
razumeli smo, na koja odgovarajuši, javljamo vašemu sijateljstvu, da
je otac Panta namestnik ovde prispeo preţde 4 dana, s kojime smo
kako Poreţu, ravneţe i obliţnjim selima Boletinu, Oreškovici i Mosni
pouţitelno slovo s tolkovanjem proţitali i izjasnili izvestno, koji su
teplejše blagodarili vašemu sijatelstvu i gospodinu i obvezavajuši se
da šedu se truditi toţno ispolnjavati pouţitelnaja, ako su dosada i
prezirali ono što je najdragocenije svakomu hristijaninu bilo”. 991 U
navedenom tekstu je reţeno da Rumuni (Vlasi) iz navedenih obliţnjih
sela, Boljetina, Oreškovice i Mosne, ubuduše „moraju pohaŤati crkve”
u kojima bi hteli ne hteli slušali liturgiju na novocrkvenoslovenskom
jeziku i gledali freske i ikone na kojima je neizostavno bila prikazana i
loza Nemanjiša, a sve u cilju njihovog brţeg posrbljavanja i konaţne
asimilacije.
Po osloboŤenju šest nahija 1833. godine, knez Miloš Obrenoviš
je zajedno sa novim beogradskim mitropolitom Petrom Jovanovišem
ustanovio novu Eparhiju timoţku, kojoj su, pored nahija u dolini
Timoka i Sokobanje, pripali i predeli Negotinske Krajine, Kljuţa i
Poreţa. Za prvog episkopa je izabran Dositej Novakoviš, arhimandrit
990 AS – KK XXI – 624, u: Branko Peruniţiš, Grad Poţarevac i njegovo upravno
područje, Beograd, Skupština opštine Poţarevac, Novinsko-izdavaţka organizacija
„Braniţevo”, 1977, 477.
991 AS – KK XXI – 628, u: Branko Peruniţiš, Grad Poţarevac i njegovo upravno
područje, Beograd, Skupština opštine Poţarevac, Novinsko-izdavaţka organizacija
„Braniţevo”, 1977, 478.