Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 47
nazivom zînă od latinskog teonima Diana. 102 Iste je osnove i porekla
naziv Zan zabeleţen tokom XVIII veka kao ime danas potopljenog
ostrva Demir kapije na Dunavu, ţiji je vulgarnolatinski oblik Zanes
(upor. rum. zâne „vile”) posvedoţen kod Prokopija u VI veku na
Dunavu blizu današnjeg Karataša. Svi navedeni primeri imaju tipiţan
rumunski razvoj, a zapadno, na Kosovu, Priština bi mogla biti lat.
*Prisciana (varijanta latinsko-traţkog hibrida Priskúpera potvrŤenog
oko 550. godine kao naziv utvrŤenja u Dardaniji), opet u rumunskom
glasovnom ruhu. 103 Uostalom, na celom ovom prostoru, po mišljenju
A. Lome, ima sluţajeva gde je takav doslovenski razvoj a pred n
izostao (upor. Ulpiana > Lьpljanь XIII vek = danas Lipljan), a
jugoistoţno od Pirota istovetnu formaciju *Prisciana (pogrešno
zabeleţeno kod Prokopija Triskiana: P/T) Sloveni su ţuli u klasiţnom
latinskom obliku i preuzeli kao *Priscьjanъ, a odatle disimilacijom
Pristjan (tako i 1576), docnije Prisjan sa dijalektalnim stj > sj. 104
Loma u jednom od svojih radova, Neki slavistiĉki aspekti srpske
etnogeneze, ukazuje na to da je prelaz šć > št, osim u srpskom i
bugarskom jeziku, zabeleţen i u rumunskom, što moţe biti u vezi sa
nekadašnjom postojbinom Rumuna na prostoru izmeŤu Srba i
Bugara. 105 Ovde nije mesto da podrobno „razmatramo sloţen problem
etnogeneze i prvobitne postojbine Albanaca i Rumuna. Uprkos
autohtonizmu koji uporno zastupaju njihove nacionalne nauke, dobar
deo nepristrasnih istraţivaţa sa strane – kaţe Aleksandar Loma –
sklon je da pretke jednih i drugih u vremenu od kraja antiţkog doba do
oko hiljadite godine traţi u planinama današnje istoţne Srbije i
zapadne Bugarske, odakle bi se onda, prema toj hipotezi, Rumuni bili
iselili na sever, preko Dunava, u staru Dakiju, a Albanci na zapad, u
juţno jadransko primorje.” 106
U vezi sa postojbinom Rumuna još je Mutafĉijev zakljuţio da se
poluromanizovano stanovništvo zapadnog dela Balkanskog poluostrva
zadrţalo oko Kroje, Skadarskog jezera i dela Crne Gore, i da od njega
102 A. Loma, Jeziĉka prošlost, 111.
103 A. Loma, Jeziĉka prošlost, 111.
104 A. Loma, Jeziĉka prošlost, 111.
105 Aleksandar Loma, Neki slavistiĉki aspekti srpske etnogeneze, u: Zbornik
Matice srpske za slavistiku, 43, 1993, 111.
106 A. Loma, Neki slavistiĉki aspekti, 110.