Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 61
Daţanima na obali Dunava i Save, kao i na znanja koja Ana Komnina
iznosi o Daĉanima koji su ţiveli na severnim obroncima Hemusa sve
do obale Dunava. 159
Laonik Halkokondil (Laonikos Chalkokondyles – oko 1423–oko
1490) jedan je od najpoznatijih vizantijskih istoriţara XV veka,
Atinjanin poreklom, koji u delu Istorijska izlaganja (
), izmeŤu ostalog, govori i o jedinstvu vlaškog naroda,
pored ostalog i zbog njegovog jedinstvenog jezika: „Kao i narod koji
ţivi od Dakije sve do Pinda i koji se prostire u Tesaliju, Vlasi se
nazivaju i jedni i drugi. I ne bih mogao da objasnim i da kaţem koji je
od ovih kod kojeg došao”. „Jedni veruju da su ovi bili odvajkada Geti
i da su ţiveli pod planinom Hemus (= Stara planina – prim. S.G.) a,
pošto su bili napadnuti od Skita, krenuli su ka ovoj zemlji u kojoj ţive
i sada. Drugi još kaţu da su oni bili Daĉani. Ja sam ne bih mogao reši
tako lako šta je na poţetku bio ovaj narod”. 160
Pored autohtonih Vlaha i novopridošlih sa Kosova i Metohije,
kada nas Dimitrije Halkokondil (Demetrios Chalkokondiles) (1423
1511) obaveštava o borbi Muse na podruţju današnje Srbije protivu
svoje braše Sulejmana i Mehmeda uz pomoš rumunskih vladara, kao i
o borbi Ugarske i Srbije protiv Otomanske imperije, pominje Vlahe, tj.
Rumune iz Ugrovlahije nazivajuši ih antiţkim imenom Daĉani. 161
Zatim, povodom opsedanja Kroje u Albaniji tokom septembra
1447. godine, Halkokondil beleţi da je Turcima stigla vest „od
Georgija (= despot ĐuraŤ Brankoviš), voŤe Tribala (= Srba), da je
Ioan (= Janko Hunjadi) okupio Peone (= Ugre) i prelazi Istar (=
Dunav) i da je poveo i Daĉane (= Rumune – S.G.)...”, a predvodi ih
159 L. Bârzu, S. Brezeanu, Originea şi continuitatea românilor. Arheologie şi
tradiţie istorică, Bucureşti, 1991 (Premiul Academiei Române) Ideea imperială
bizantină şi universul politic medieval european, “S.A.I”, 1991, 337.
160 Laonici Chalcocondylae, Historiarum demonstrationes adfidem codicum
recensuit, emendavit annotationibusque criticis instruxit Eugenius Darko, III,
Budapesta, 19221927, 31 D (I), 35 B; 67 D (I), 72 B (= Laonici Chalcocondylae), u:
Izvoarele istoriei României, IV, Bucureşti, 1982, 452453.
161 Laonici Chalcocondylae, Historiarum demonstrationes adfidem codicum
recensuit, emendavit annotationibusque criticis instruxit Eugenius Darko, II, 1, 91, in:
Izvoarele istoriei României, IV, 462469