Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 317
autonomiju, i kad je na njeno čelo došao školovani mitropolit Petar, 997
rumunsko sveštenstvo je postepeno nestajalo zajedno sa
neobrazovanim i nepismenim srpskim sveštenicima... Pošto Srbija nije
imala nove rezerve rumunskog sveštenstva na raspolaganju, a kako i
nije bilo izraţene potrebe za njima, crkvene vlasti su poţele da
postavljaju sveštenike kakvima su raspolagali u severoistoţnoj Srbiji”
(str. 37). To su uglavnom bili sveštenici poreklom sa Kosova, iz
zapadne Srbije, Bosne ili Vojvodine, koji su predano radili na
asimilaciji posrbljavanjem Rumuna (Vlaha) istoţne Srbije.
Kao primer prisilnog posrbljavanja i ujedno krivotvorenja
drţavne statistike u Srbiji naveššu i preporuku ministra prosvete i
crkvenih poslova, koja je poslata Ministarstvu narodne privrede (CBr.
1034, Zavesti u pov. protokol, 10. decembar 1913), u kojoj, izmeŤu
ostalog, piše: „imajući u vidu naše drţavne interese, ţast mi je
predoţiti Vam potrebu, da se formulari drţavne statistike za popis
ţitelja udese tako, da se ne mora utvrĎivati u zvaničnim aktima
postojanje ’rumunske’ narodnosti u Srbiji”. MeŤutim, nameštenja u
Timoţkoj eparhiji dobijali su, pored srpskih sveštenika, nakon
Oktobarske revolucije, tj. nakon 1918. godine, i ruski emigranti koji
su, ne poznajuši asimilacionu politiku crkvenih vlasti u Srbiji, u
crkvene protokole za pojedine roŤene, venţane i umrle upisivali
rumunsku narodnost i rumunski maternji jezik, što je, razume se,
smetalo episkopu Timoţke eparhije Emilijanu Piperkovišu
(19221970), koji je, uzgred reţeno, bio nosilac ordena Rumunska
kruna I stepena. Emilijanova preporuka sveštenicima Timoţke
eparhije s naslovom Upisivanje narodnosti u crkvenim protokolima
997 Petar (svetovno Pavle Jovanoviš; Ilok, 18. februar 1800 Sremski Karlovci,
22. septembar 1864) bio je mitropolit beogradski 18331859. Od 1819. do 1829.
godine je bio profesor Karlovaţke gimnazije, a od 1830. godine sekretar najvišeg
narodnog suda u Kragujevcu, pa sekretar kneţeve kancelarije. Na molbu kneza Miloša
Obrenoviša zakaluŤerio se i postao mitropolit. U taj ţin hirotonisao ga je Carigradski
patrijarh Grigorije. Uredio je crkvu u Srbiji i njenu upravu. Bio je prvi predsednik
školske komisije, radio je na organizovanju osnovne nastave u Srbiji i starao se o
pisanju udţbenika. Godine 1836. je osnovao bogosloviju u Beogradu, a iste je godine
donet i crkveni ustav. Kada je knez Miloš krajem 1858. po drugi put došao na vlast,
mitropolit Petar je bio prinuŤen da podnese ostavku (1859. godine). Posle toga je bio
episkop gornjokarlovaţki. Umro je 1864. godine i sahranjen je u manastiru
Krušedolu.