Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 221
Zanimljivo je navesti deo teksta iz rada Antonija Laziša u
kojem kaţe sledeše: „Neresnica je naseljena mahom vlaškim
stočarskim stanovništvom iz Almaša”, a zatim nabraja pojedine
familije: „Marojoci, Bulutonji, Prijonji, Paskaronji, Dobriconji,
Ruţonji, Ţuţilonji, Šoldonji i Ristonji … starinom su iz Almaša i
doseljeni su kao vlaški stočari”, tj. kao Rumuni (Vlasi) koji se bave
stoţarstvom i nastavlja da su „Srbolji … takoŤe ... iz Almaša, ali su
doseljeni kao Srbi i ovde se pretopili u Vlahe.” 751 Naţalost, Laziš nije
objasnio fenomen kako je porodica Srbolji oţuvala svoj srpski
identitet meŤu Rumunima u Almašu i na koji naţin su se „pretopili u
Vlahe” u Srbiji. Ja liţno verujem da je porodica Srbolji u Almašu
ţivela u vešoj srpskoj zajednici pa je tako uspešno odolela prirodnoj
asimilaciji, a u Neresnici je bila okruţena Rumunima (Vlasima) pa se
zato u njih „pretopila” kako kaţe Laziš, što još jednom potvrŤuje
moju tezu da su se pojedinaţne porodice uvek lako asimilovale u
vešinu, bilo da su Srbi, bilo da su Vlasi, i ta asimilacija je tekla u oba
pravca.
Da je moja teza o mogušoj asimilaciji manjine u vešinu jedino
moguša i prihvatljiva, potvrŤuje i Antonije Laziš, jer kako kaţe:
„Vlaški doseljenici nisu došli iz dalekih krajeva i nisu ostali bez veze
sa zemljom maticom, te su zbog toga i mogli oţuvati svoje etniţke
osobine kroz dugi niz godina; njihova snaga nije mogla da podlegne
uticaju malobrojnog srpskog starosedelaţkog stanovništva. Ovo se
stanovništvo pretopilo u Vlahe.” 752 Dakle, ukoliko su Rumuni (Vlasi)
ţiveli u kompaktnoj masi, oni nisu podlegli uticaju malobrojnog
srpskog starosedelaţkog stanovništva, ali se to malobrojno srpsko
stanovništvo moglo pretopiti u Vlahe.
Bogosav Pejiš, poreklom Šumadinac, u svojoj brošuri pripoveda
o Poreţanima, tj. poreţkim Rumunima (Vlasima) kao o odliţnim
srpskim patriotama, poput Šumadinaca. On izriţito kaţe: „Porečani 753
su odlične patriote i odlični Srbi. Baš kao što smo i mi u Šumadiji.
Slave slavu i goste se po nekoliko dana. Praznuju sve praznike koji
naroţito odlikuju našu rasu i naš narod. Govore maternjim jezikom –
751 Antonije Laziš, Naseljavanje, 1939, 23.
752 Antonije Laziš, Etničke promene, 1938, 8586.
753 Poreţani su ţitelji poreţke oblasti, a ne samo varoši Poreţ, kako se tada zvao
Donji Milanovac.