Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 329
nacionalni ciklusi.” 1023
Razvijajuši svoju ideju, Makuljeviš u raspravi Srednjovekovne
teme u srpskom crkvenom slikarstvu XIX veka piše da su „Scene iz
srednjovekovne istorije imale ... angaţovan karakter na pojedinim
podruţjima gde je bio naglašen srpski nacionalni rad” i ponavlja da je
„Jedan od istaknutih nacionalnih radnika bio ... episkop timočki
Melentije” i da je zahvaljujuši njemu „na teritoriji Timočke eparhije
ostvaren ... jedan od najreprezentativnijih nacionalnih programa u
Kraljevini Srbiji.” U prilog tome kaţe da „Na zidovima Saborne crkve
u Negotinu Steva Todoroviš, zajedno sa suprugom Poleksijom slika
niz scena iz srpske istorije... U Bukovu on slika niz srpskih svetitelja i
ponavlja istoriografska rešenja iz Negotinske crkve. U formulaciji
ovih programa istaknuto mesto zauzima crkvena jerarhija Timočke
eparhije. U prednacrtu ugovora za Bukovo bilo je traţeno da se slika i
car Dušan. Timoĉki episkop Melentije došao je u sukob sa ĐorŤem
Krstišem povodom rasporeda ikona za crkvu u Mihailovcu. On je
zahtevao da se iz nacionanih razloga naslikaju ličnosti srpske
srednjovekovne istorije.” 1024
Da je episkop Melentije zaista preduzeo sve kako bi stao „na put
širenju vlaizma”, pokazuje i dogaŤaj prilikom konaţne vizitacije crkve
u selu Mihajlovcu 1892. godine. On je tada naišao na ikonostas na
kome su se nalazile ikone na „tuŤem jeziku” (vlaškom). 1025 Tokom
1896, kada je došlo do polemike sa ĐorŤem Krstišem povodom
rasporeda ikona na ikonostasu, episkop Melentije je u obrazloţenju
svog plana istakao da „ne samo ikonu Svetog Simeona no i Svetog
Save s lepim srpskim (podvuţeno) natpisom treba staviti gde god na
drugom za narod pristupačnijem i uočljivijem mestu. Ovo zbog naših
nacionalnih (podvuţeno) interesa jer imamo u vidu narod u kome se
Mihajlovačka crkva nalazi”. „Ovaj predlog bio je i usvojen – iznosi
1023 Nenad Makuljeviš, Umetnost i nacionalna ideja u XIX veku: Sistem evropske i
srpske vizuelne kulture u sluţbi nacije, Beograd 2006, 319320.
1024 Nenad Makuljeviš, Srednjovekovne teme u srpskom crkvenom slikarstvu XIX
veka : Prilog recepciji nacionalnog srednjovekovnog nasleĎa u srpskom slikarstvu
XIX veka, u: Postvizantijska umetnost na Balkanu, I tom, ZLUMS 3233, Novi Sad
2003, 209.
1025 AS-MPs-c, g. 1900, B-3256.8