Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

190 Slavoljub Gacović
svom radu napisanom šest godina kasnije (1897), u kojem tvrdi da „U
severoistoţnom kraju Srbije srpska je narodnost postradala! U
krajinskom okrugu ... od preko 70 sela srpskih, ostalo je samo još
nekih 20 u kojima ţive ţisti Srbi, ostalo je sve povlašeno, odroĎeno! I
to povlašavanje napreduje! ... taj parazit, povlašavanje Srba,
opetujem: napreduje... svojim oţima gledamo: kako po neki sin ovoga
okruga, u Srbiji roĎen i školovan, i srpskim hlebom uhlebljen, smelo
podiţe glavu kao Rumun, pa propagira nacionalno jedinstvo
povlašenjaka sa Rumunima preko Dunava!” 654
Ovom prilikom kod Filareta nema više pomena o Rumunima i
rumunskoj propagandi, sada su to povlašenjaci. To su toboţe bili sve
sami srpski junaci koji su u beţaniji pred Turcima našli spas preko
Dunava meŤu Rumunima i tako se povlašili, a kada su se vratili u
Srbiju diţu glavu kao Rumuni i još propagiraju jedinstvo sebe samih,
povlašenjaka, sa Rumunima preko Dunava i sve to ţine u srpskoj
zemlji roŤeni i školovani, srpskim hlebom uhlebljeni. Opet kaţem,
ţudni neki Srbi-povlašenjaci, koji se još nisu vratili srpstvu iako veš
nekoliko vekova ţive pod reţimom agresivne asimilacije u Srbiji.
Nakon igumana Filareta i Tihomir Stanojeviš u istom maniru
ţalopojki navodi prodor „nove struje vlaških doseljenika” sa severa,
istoka i juga, ali ne propušta priliku da kaţe kako se sa njima, nakon
iseljavanja srpskog stanovništva na sever u Vlašku i Austriju,
naseljavaju u Negotinsku Krajinu i srpski povratnici „koji su u tuĎini
prihvatili ’tuĎinski’ jezik”. 655 Naravno, i po Stanojevišu „je poţetkom
XVIII veka Negotinska krajina bila retko naseljena”, ali se „u toku
austrijske okupacije (17181739) ... broj domašinstava u vlaškim
naseljima skoro upetostruţio.” Vaţnije od svega je što Stanojevišu
„Pada u oţi porast domašinstava u vlaškim naseljima i stagnacije u
selima srpskog stanovništva”. 656 Konstatacija je na mestu, ali kako to
da nije pokušao naši odgovor na pitanje zašto se srpski povratnici koji
su na prostoru rumunskog Banata i drugde toboţe prihvatili tuĎinski
jezik ne doseljavaju u srpska naselja, ako su svesni svoga srpskog
654 P. Dobroljub (iguman Filaret), Srpski odzarci iz rumunske istorije, u: Vesnik
Srpske crkve I, Beograd 1897, 1415.
655 Tihomir Stanojeviš, Negotin i Krajina od prvih tragova do 1858. godine, knj.
1, Negotin 1972, 37.
656 Tihomir Stanojeviš, op. cit., 37.