Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 331
zografa koji su radili na ovom području” 1029 istoţne Srbije.
Uz episkopa Melentija, i iguman manastira Vratne Filaret se
javno zalagao za aktivnu nacionalnu politiku na podruţju Timoţke
eparhije. On je u Vesniku Srpske crkve negativno pisao o slikarstvu
Manastirice za koje je smatrao da je „to drljanje – mazanje, postalo u
prošlom veku (XVIII vek – S. G.) ... kad je severoistočni kraj Srbije,
crkvenom upravom bio podčinjen Rimničkom episkopu” (U manastiru
Vratna naŤen je antimis koji je poslao episkop Inokentije iz Rimniţke
episkopije 1722. godine), 1030 odnosno „kad su Vlasi komotno mogli ne
samo svog Sv. Nikodima u pozituri vlauštine namalati u Manastirici,
nego i po svim crkvama, Krajinskog i Crnorečkog okruga, knjige
svoga jezika naturiti da budu dugo vreme svedoci njihove najezde u
srpskoj zemlji s političkim ciljem...” 1031 I sveštenstvo je s razlogom
prihvatilo pravac episkopovog rada, kako u svojoj Besedi kaţe
knjaţevaţki jerej Lazar Petroviš, zato što je Timoţka eparhija „na
tromeĎi triju tuĎih narodnosti, koje teţe i delaju suprotno našem
duhovnom i nacionalnom jedinstvu dakle suprotno našem (srpskom –
S. G.) opstanku”. 1032
To da su Rumuni (Vlasi) „knjige svoga jezika” (rumunskog – S.
G.) naturali „u srpskoj zemlji s politiţkim ciljem” ţista je demagogija
igumana Filareta, jer „stare rumunske liturgijske knjige”, po
mišljenju Tihomira ĐorŤeviša, „nije unela u s.i. Srbiji nekakva
propaganda, već su ona ostatak iz onog doba, kada se nije gledalo
na narodnost, već na hrišćanstvo. Iz ovih knjiga rumunski su
1029 Irena Široviš, Crkva Svetog ArhanĎela Mihaila u Mihajlovcu, u: Sakralna
topografja Negotinske Krajine, priredio Nenad , Negotin 2012, 123124.
1030 Antimis u prevodu sa rumunskog glasi: „Ovaj Boţji antimis kojeg načini
boţjom milošću bez krvi posvećene tajne, blagosloven je darom ţivota svemogućeg
duha, i blagosloven je rukom od Boga ljubljenoga episkopa rimničkog gospodina
Inokentija 7230.” (a~6stâ dÔmn6z66sky antjmisâ pr6kar6l6 sâ sâvêr{aú6
dÔmn6z6êska ~ï fãrâ d6 sénџ6 sfi(n)cita tainã: saÔ sfi(n)citâ kÔ darÔlâ d6 viêcâ
fâkâtorälÔè dÔhã: {i saÔ bl(â)goslovitâ pr(â)n ména äbitoälÔè d6 dÔmn6z6Ô
6pjskopÔl lÔè rimnikÔlÔi k r k inñk6nti7: zsl).
1031 P. Doboljub (iguman Filaret), Srpski odzarci iz rumunske istorije, Vesnik
Srpske crkve I, Beograd 1897, 13.
1032 Lazar R. Petroviš (sveštenik knjaţevaţki), Beseda kojom je jerej Lazar R.
Petroviš pozdravio episkopa timoţkog Gospodina Melentija u crkvi knjaţevaţkoj,
prilikom kanoniţne posete, u: Vesnik Srpske crkve VI, Beograd 1896, 536; Nenad
Makuljeviš, op. cit., 2007, 75.