Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 333
sopstvenim sredstvima, ali su one sada u srpskoj zemlji i zato se u
njima mora vršiti sluţba boţja na „srpskom”, taţnije na
novocrkvenoslovenskom koji ni Srbi nisu razumeli, a kamoli Rumuni
(Vlasi). Ako ovo nije oţigledan primer prisilne asimilacije predvoŤene
crkvom, onda ne znam šta drugo moţe biti.
Ova zamena antimisa i ikona rumunskih (vlaških) sa srpskim
pomalo me podseša na tekst Nenada Makuljeviša u vezi s
uznemiravanjem srpske javnosti vestima „o preslikavanju
srednjovekovnih portreta srpskih vladara” ili, konkretnije, „o
’uništavanju’ portreta cara Dušana i carice Jelene u Seru”, 1035 o ţemu
su srpsku javnost, svojevremeno, obaveštavali Branislav Nušiš i Pera
Todoroviš kao o pravom vandalizmu.
Ali Jovan Đokiš bi i posle ovoga jednako rekao da su „mnogi
vlaški sveštenici bili postavljeni u čisto srpskim selima, a koji su sa
srpskim stanovništvom samo vlaški govorili i u crkvi na vlaškom jeziku
sluţbu drţali.” 1036 Ako su za Đokiša gorenavedena sela srpska, onda u
njima, po njegovom uverenju, moraju ţiveti Srbi, pa i crkve zato
moraju biti srpske. Otuda potreba za novim srpskim ikonama i
srpskim popovima koji še pojati na novocrkvenoslovenskom da ih
parohijani mogu bolje „razumeti”. Ovo je ţist sarkazam, jer na
Đokiševu ţalost u napred navedenim selima, ponavljam, ţiveli su, a i
danas ţive ţisti Rumuni (Vlasi), mada on vazda sumnja da Vlasi
„predstavljaju čist rumunski elemenat” i dodaje „ako o čistoti
rumunskog elementa moţe biti govora”, jer su Vlasi, po njegovom
dubokom uverenju, vešinom „srpskog porekla”. 1037
Suprotno mišljenju Đokiša, Stevan Maţaj u svom delu navodi da
Rumun Crnoreţkog okruga „rado ima lepu crkvu, što svedoči crkva
Kriveljska, Slatinska, koje su čisto rumunskim novcem ozidane, i
Boljevačka, gde su takoĎe neke rumunske opštine učestvovale u
podizanju Boţjeg hrama”, 1038 ali koristi od toga nema, jer su one preko
noši naredbom preosvešenog episkopa Melentija sve do jedne
proglašene srpskim crkvama na braniku srpstva.
1035 Nenad Makuljeviš, op. cit., 2007, 80.
1036 Jovan Đokiš, op. cit., 291.
1037 Jovan Đokiš, op. cit., 296.
1038 Stevan Maţaj, Crnorečki okrug, u: Glasnik Srpskog uţenog društva, knj. 73,
Beograd 1892, 148.