Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

178 Slavoljub Gacović
Teza „o relativno kasnom useljavanju Rumuna je ostala stalno
mesto kod mnogih autora iz meŤuratnog razdoblja, postavši neka vrsta
’sluţbene verzije’”. 602 Tako se po mišljenju Radivoja Simonoviša
„Rumuni … u Banat useljavaju tek u XIII veku, a po njemu više šire
posle proterivanja Turaka 1716”, odnosno i na prostor istoţne Srbije.
Sliţno je i Mita Klicin, pozivajuši se na maŤarskog istoriţara
Sentklarija (Szentklary), tvrdio „da su se Rumuni pred Turcima
povukli u Transilvaniju, da bi poţetkom XVIII stoleša sa Srbima bili
jedini stanovnici Banata.” 603 Dobrivoj Nikoliš je pred poţetak Drugog
svetskog rata takoŤe dao zanimljivu sliku Banata tvrdeši „da su Srbi
jedino autohtono stanovništvo u Banatu. Po njemu Rumuni su kasniji
doĎoši – uglavnom posle 1718 ”, 604 mada njihovu pojavu u Banatu
stavlja i „u XIII vek pozivajuši se na maŤarskog etnologa Pala
Hunfalvija”, prihvatajuši „uopšte maŤarsku tezu da su Rumuni kao
narod nastali na Balkanu i da su se u svoju sadašnju domovinu uselili
tek tokom srednjeg veka. Dobrivoj Nikoliš kaţe da su i u istoţnom
delu Banata Rumuni bili starije stanovništvo – ne precizirajuši da li su
bili starije stanovništvo u odnosu na Srbe ili samo da su tamo duţe
ţiveli nego u drugim delovima pokrajine.” 605
Skoro svi srpski autori mesto rumunske „etnogeneze, zajedno sa
velikom vešinom maŤarskih autora, na koje se puno oslanjaju,
stavljaju na Balkan – jer je jugoslovenskoj politici odgovaralo da
Rumune prikaţe kao (skore) došljake kako u Banatu, tako i u
severoistočnoj Srbiji.” 606
Mnogi srpski autori ţesto pišu da Rumuni (Vlasi) nisu starinci u
istoţnoj Srbiji, da su došli nakon Velike seobe Srba 1690. godine i da
imaju veliku asimilacionu moš koja dolazi od njihove etniţke starine
na Balkanskom poluostrvu, a s druge strane iznose tezu da su ti Vlasi
(Rumuni i Aromuni), poslovenivši se, nestali u XIII, najkasnije u XIV
veku. Uz sve to, Đokiš dodaje da „Nekulturni Rumuni i Arbanasi
602 Vojvodina, I. Od najstarijih vremena do Velike seobe, Novi Sad, 1939, 129.
603 Mita Klicin, Kratka istorija srpskog Elzasa od VIXX veka, Beograd, s.a., 16,
20.
604 Dobrivoj Nikoliš, Srbi u Banatu u prošlosti i sadašnjosti, Novi Sad, 1941, 132,
141, 152.
605 Zoran Janjetoviš, Nacionalne manjine, 2007, 127.
606 Zoran Janjetoviš, Nacionalne manjine, 2007, 142.