Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

188 Slavoljub Gacović
naseljava Rumune iz preko Dunava u ovaj kraj”, što Filaretu nije
odgovaralo. Nastavljajuši s primerima, on navodi kako je na nekoj
„prošloj vanrednoj skupštini” neki poslanik „našao u 1889. godini, da
u crkvi jabukovaţkoj sveštenici, naši bogoslovi, čate na vlaškom
jeziku! … Danas – kaţe Filaret – moţete naši u selu Jabukovcu preko
stotinu samo večitih kalendara na vlaškom jeziku, koji su štampani u
Bukureštu 1889. godine crkvenom ćirilicom, a od tog vremena unijati
u MaŤarskoj i u Erdelju otpoţnu novaţiti, da poremećenom latinicom
pišu, što se ubrzo rasprostrani i po svoj Moldo-Vlaškoj, i sad je ta
ortografija u sluţbi u Rumunskoj.” 650
Sve je Filaretu smetalo što nije srpsko, pa bi da se Srbija ugleda
na Austrougarsku monarhiju gde „na 38 miliona ţivlja, dolaze Nemci
17,5%, MaŤari 9,75%, a Slovenski ţivalj 43,5%”, ali Nemci i MaŤari
za svoju narodnost „hoše prosto da ponemţe i pomadţare sve koji to
nisu, iako ... tu bezobzirnost ostvariti ne mogu”, a malo dalje kaţe
„zašto da se i mi ne potrudimo, da svoje ne povratimo u narodnost
svoju Srpsku, koji su propagandom rumunskom odroŤeni”. 651
On u navedenom radu o manastiru Vratni (1891) pominje
Rumune, koje pogrdno naziva „Rumunština” i koji su, po njegovom
uverenju „pomagani iz Rumunije svim sredstvima”, zatim pominje
ktitore, velikaše Rumunije, koji diţu manastire ne za potrebe vernika,
veš zato da bi se Rumuni utvrdili na srpskoj zemlji, a u korist
rumunske narodnosti, kao i da bi se odrţali u nacionalnoj svesti da su
u neraskidnoj zajednici sa ostalim Rumunima. Za Filareta je rumunska
propaganda iz crkve istisla Srbulje i utrapila vlaške knjige, popove i
kaluŤere koji nisu tu zbog vernika veš su revnosno radili „na zadatku
rumuniziranja”, zatim uţitelji, a i krojaţi koji su onako usput širili
formu rumunskog odela. Sve je to Filaret napakovao rumunskoj
propagandi srednjovekovnog i novovekovnog razdoblja koja je, ţini
se, bila bolja od Ţaušeskuove Sekuritateje (Securitatea), KGB-a
Sovjetskog Saveza, istoţnonemaţke Štazi, izraelske Šin Bet, ameriţke
Cije i drugih belosvetskih drţavnih agencija. Svakako, pri kraju svog
teksta ispisanog u slavu srpstva Filaret poziva rodoljube srpske da
toboţe sve Srbe koji su „propagandom rumunskom odroŤeni” povrate
650 Ranko Jakovljeviš, op. cit., 9798.
651 Ranko Jakovljeviš, op. cit., 98.