Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

260 Slavoljub Gacović
godine, do Berlinskog kongresa, ţinilo 12% stanovništva Kneţevine
Srbije”, navodi Saviš. 874
Posrbljavanje i asimilacija Rumuna (Vlaha)
putem vojske, administracije, škole i crkve
Kao što se moglo videti iz prethodnih redova, o sveopštem
povlašavanju ili porumunjavanju srpskog stanovništva svagda i na
svakom mestu, u Rumuniji ili Srbiji, o kojem se toliko trumbeta nije
bilo ni pomena. Time se jedino htelo reši, a i sada se isto govori, da su
Vlasi povlašeni ili porumunjeni Srbi koje treba distancirati od
Rumuna i na svakojake naţine ih valja vratiti srpstvu. Pre bi se moglo
reši da se pod uticajem drţavne administracije Kneţevine Srbije, a
potom i Kraljevine Srbije, SHS-a i Jugoslavije vršila osmišljena
sveobuhvatna i dobro organizovana srbizacija i asimilacija rumunskog
(vlaškog) stanovništva istoţne Srbije. Asimilaciona politika prema
Rumunima (Vlasima) eksplicitno je nastavljena i posle Drugog
svetskog rata, taţnije nakon 1948. godine u Titovoj Jugoslaviji, u
reţiji partijskih komesara i njihovih aktivista, 875 a uz pomoš medija,
radija, 876 televizije, štampe i drţavne administracije koja se nastavljala
na onu iz vremena Moravske banovine u Kraljevini Jugoslaviji.
Posrbljavanje i agresivna asimilacija Rumuna (Vlaha) istoţne Srbije
putem vojske, drţavne administracije (ministarstava, okruţnih, sreskih
i opštinskih vlasti, policije, sudstva), školstva i crkvenih vlasti biše
razmotrena u sledeša ţetiri potpoglavlja.
Posrbljavanje i asimilacija putem vojske. Jovan Đokiš iznosi
mišljenje da se rumunski (vlaški) ţivalj, koji on uporno naziva Srbo-
874 Momţilo Saviš, Poslednji Obrenovići u narodnoj poeziji na vlaškom jeziku
istočne Srbije, u: Timoţka buna 1883. i njen društveno-politiţki znaţaj za Srbiju XIX
veka, Beograd, 1986, 286.
875 Vlasi u dokumentima, 2009, 189. U anonimnom izveštaju za selo Kobišnicu
piše: „Ako nisi rekao da si Vlah dobro si prošao, a ţim su ţuli onda su te ugnjetavali.
Slično je bilo i na sudovima i u sreskim organima u Srezu i dr.”; Ibid, 190191. U
istom izveštaju za selo Mokranje stoji: „U Sudovima se išlo preko tumača te su iskazi
menjani.”
876 Stevan M. Veljkoviš, Radio televizija Zaječar 19442009: 65 godina Radio-
Zajeţara: 15 godina Timoţke televizije, Zajeţar, Akcionarsko društvo „Radiotelevizija
Zajeţar”, 2009, 1519.