Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 99
tropole Sirmija na mestu današnje Sremske Mitrovice, bilo mesto Altina,
koje se locira oko ušća potoka Surĉina u Savu. 330 Posredi je latinsko
(altus „visok”?) ili moţda keltsko topografsko nazvanje, karakteristiĉno
za antiĉko Podunavlje: postojala je još jedna Altina u Donjoj
Meziji na Dunavu, koju beleţi Prokopije 331 i jedan Altinum u Gornjoj
Panoniji. No oblasno ime Altin na tlu poznoantiĉke Prevalitane, koja
se tu javlja tek od srednjeg veka, najbolje se objašnjava prenosom
imena donjopanonske – sremske Altine, s obzirom na dokumentovano
prisustvo Romana doseljenih iz Srema u Altinu.”
Dakle, na osnovu narativnih vizantijskih izvora moţemo reći da
je zarobljavanje i deportovanje romanskog stanovništva, kojem se
omogućavalo vraćanje u zaviĉaj ustaljenom praksom otkupa i
samootkupa, na prostorima Balkanskog poluostrva trajalo još od prvih
decenija V veka i da otkup kao instituciju srećemo i u drugoj polovini
VIII veka na osnovu kazivanja Nikifora. 332 Migracija romanskog
stanovništva iz Panonije, tj. Srema i Podunavlja, odnosno sa obala
Save i Dunava išla je ka jugu u više navrata od VII veka i takav pravac
migracija imamo sve do uspostavljanja turske vlasti na jugu Balkana.
U ove migracije svakako ne podrazumevam one inverzivne migracije
zbog otkupa i samootkupa, jer su to, rekao bih, bila više deportovanja
nego li migracije stanovništva.
Stiĉe se utisak da politiĉka vlast Vizantije na prostorima istoĉne
Srbije i zapadne Bugarske „sasvim sigurno nije mogla da pogoduje
procesu slavizacije”, 333 a Kekavmen, vizantijski strateg, u delu
Strategikon (Советы и рассказы Кекавмена = Saveti i priče
Kekaumena), koje je nastalo u periodu izmeĊu 1075. i 1078. godine,
govori o nespornoj vezi Dačana i Besa i njihovih potomaka Vlaha,
koji se i tokom XI veka nalaze na obalama Dunava i Save, što se moţe
zakljuĉiti iz sledećeg navoda: „Vlaški narod ( ), 334
330 A. Mayer, Die Sprache der alten Illyrier I-II, Schriften der Balkankommission
15-16, Wien, 195759, I 40.
331 De aed. IV 11.
332 Niceph. 163, 86.815, in: Vizantijski izvori I, 243.
333 T. Ţivković, Sloveni, 159.
334 Naţalost, u delu Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije, III, Beograd,
Vizantološki institut, Posebna izdanja, 10, 1966, na strani 217, podatak o Vlasima u
Kekavmena nije preveden od J. Ferluge.