Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

250 Slavoljub Gacović
objašnjenje sliţnih procesa koji su se veš odigrali drugde na
Balkanskom poluostrvu u prošlosti.” 844 Pod stanovništvom koje je
nacionalno potpuno izjednačeno Draškiš sigurno podrazumeva
Rumune (Vlahe), koji se u procesu asimilacije nacionalno
poistovešuju sa Srbima. To bi – kaţe on – moglo objasniti sliţne
procese, tj. asimilaciju Kriţa, Banjana, Mataruga, Luţana, Mugoša,
Bukumira, Bjelica i drugih na Balkanskom poluostrvu u prošlosti, što
se detaljno moţe pratiti u studijama J. Erdeljanoviša, 845 S. Tomiša i A.
Joviţeviša. 846
Momţilo Saviš u referatu Poslednji Obrenovići u narodnoj
poeziji na vlaškom jeziku istočne Srbije piše o baladi koja sadrţi refren
o Timoţkoj buni u kojoj se peva o „mladišu, inaţe pismenom ţoveku,
Vlahu, koga kralj Milan mobiliše.” Ta balada, kaţe Saviš, „odliţno
ilustruje kako se stanovništvo severoistoţne Srbije vlaškog govora
zalagalo za iste ideale za koje i stanovništvo srpskog govora. Dakle,
iako drugaţijeg govora, ono je veš bilo integrisano, zahvaljujući
zajedničkim borbama protiv stranog zavojevača, u drţavnu zajednicu
kojoj je pripadalo.” 847 Mišljenje Saviša o integraciji bilo bi
prihvatljivo da nije bilo agresivne asimilacione politike u Srbiji putem
vojske, aministracije, škole i crkve.
Suprotno mišljenju Draškiša, Saviša i drugih, Tihomir ĐorŤeviš
je svojevremeno rekao da „Rumuni u Srbiji ţive u ţisto srpskom
okruţenju i pod stalnim su srpskim uticajem... Oni se posrbljuju i
njihov broj opada iz dana u dan”, otkrivajuši nam da su Rumuni otišli
„tamo gde i Traţani antiţke Dakije, Iliri iz Dalmacije, milioni Slovena
koji su nekada naseljavali Nemaţku, Srbi koji su emigrirali u Rusiju u
XVIII veku i Srbi koji su ţiveli u istoţnim delovima Banata...” (str.
3233). Što bi se drukţije reklo, asimilirajući se, Rumuni su nestali u
844 Miroslav Draškiš, Narodna kultura, 1970, 103.
845 Špiro Kulišiš, Naučno delo Jovana Erdeljanovića (povodom dvadesete
godišnjice smrti), Zbornik Matice srpske, društvene nauke, sv. 45, Novi Sad, 1966,
97.
846 S. Tomiš, Drobnjak, Srpski etnografski zbornik, IV, Beograd, 1902; A.
Joviţeviš, Plavsko-gusinjska oblast, Polimlje, Velika i Šekular, Srpski etnografski
zbornik, XXI, Beograd, 1921.
847 Momţilo Saviš, Poslednji Obrenovići u narodnoj poeziji na vlaškom jeziku
istočne Srbije, u: Timoţka buna 1883. i njen društveno-politiţki znaţaj za Srbiju XIX
veka, Beograd, 1986, 287.