Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 327
Zauzimanjem i staranjem episkopa Evgenija podignuta je
katedralna crkva u Negotinu i mnogi hramovi u drugim naseljima sa
rumunskim (vlaškim) ţivljem, npr. u Boljevcu, Krivelju, Slatini kod
Bora, Kobišnici, Mokranju, Prahovu, Kladovu, Jabukovcu, Brzoj
Palanci, Tekiji, Plavni itd., 1015 a „od dolaska episkopa Melentija
preduzeta je velika nacionalna aktivnost u Timočkoj eparhiji.
Nacionalni rad je postao, izgleda, dominantna delatnost Crkve u toj
oblasti i kao takav imao je snaţnog uticaja na razvoj crkvenog
slikarstva te oblasti.” 1016 On je stigao u „eparhiju, ţije se središte
nalazilo u Zajeţaru, 10. novembra 1891”, ali „zateţeno stanje mu nije
odgovaralo”, pa je „u borbi za ostvarenje srpske nacionalne politike”
traţio od svojih potţinjenih „da se stane ’na put širenju vlaizma’”, a
potom piše „1895. kralju Aleksandru Obrenoviću i predlaţe čitav niz
mera. 1017 Episkop Melentije je imao podršku i od kralja Petra
KaraĎorĎevića, koji se zalagao da se na području Timočke eparhije (u
vezi sa srbizacijom i asimilacijom Rumuna /Vlaha/) koncentriše rad
sveštenika, učitelja i policije.” 1018
Naime, „U junu 1910, delegacija Duhovnog suda posetila je
kralja, koji se ţudio zašto se oni sastaju usred leta, kad se ostali
podviţnik i srpski bogoslovski pisac. Osnovnu školu završava u Krţmaru, a gimnaziju
u Beogradu. Odmah posle gimnazije se zamonašio (25. juna 1877) u manastiru
Vraševšnici i dobio monaško ime Melentije. Kao monah završava Beogradsku
bogosloviju 1883. godine. Na poziv mitropolita Mihaila, tada izgnanog u Rusiju,
odlazi kao pitomac u Kijevsku duhovnu akademiju, koju završava 1887. Po povratku
postavljen je za rektora u Prizrenskoj bogosloviji. Na predlog mitropolita Mihaila,
Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve u Kraljevini Srbiji izabrao ga je za
timoţkog episkopa i posvetio 10. oktobra 1891. godine. Kao timoţki vladika
preosvešeni Melentije radio je više od 20 godina. Uprkos slabom zdravlju, neumorno
se je radio na podizanju duhovne svesti u narodu, naroţito protiv praznoverica.
Osobito se trudio da poboljša duhovno, prosvetno i materijalno stanje svoga
sveštenstva. Posle 22 godine rada zatraţio je umirovljenje (penzionisanje), što mu je
odobreno 15. juna 1913, pa odlazi na Svetu goru.
1015 Spomenica Timočke eparhije: 18341934, priredio Milan Cvetinţanin,
Sremski Karlovci, 1934, 12.
1016 Nenad Makuljeviš, Crkvena umetnost u Kraljevini Srbiji (18821914),
Beograd 2007, 78.
1017 AS, P.O.K. 30/44.
1018 Nenad Makuljeviš, op. cit., 2007, 75; Dragoljub R. Ţivojinoviš, Kralj Petar I
KaraĎorĎević ţivot i delo: U Otadţbini 19031914. godine, Beograd 1990, 130.