Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

Od povlašenih Srba do vlaškog jezika 91
prestanu obraĊivati zemlju koju su Huni zauzeli kopljem, i to, od
Panonije pa tokom Dunava do traĉkog grada Novae (Svištov u
Bugarskoj) po duţini, a pet dana hoda od Dunava unutar Ilirika. 291
Granica bi se na ovaj naĉin pomerila sa bivše teritorije Singidunuma
na teritoriju Naisusa, pa otuda i zakljuĉak da se romansko stanovništvo
koje obraĎuje zemlju nalazilo na tom prostoru sve do Atiline smrti.
Nakon povlaĉenja Gepida i Herula pred Gotima i njihove
provale u provinciju Moesia Superior 528. i upada Protobugara 540.
godine u Ilirik, Trakiju i Heladu, pre no što su Sloveni zapoĉeli
znatnija razaranja na prostoru Ilirika 548, 550. i 551. godine,
Justinijan I zapoĉeo je izgradnju novih i dogradnju starih kastela i
utvrĊenih gradova. U to vreme obnavlja se sâm grad Singidunum, kao
i njegove zidine, a nedaleko od kastela Octavium izgradio je iznova i
stari Viminacium. Oba grada, kao i njihove bedeme koji su još od
razaranja Huna leţali u ruševinama, obnovio je, i to nije sporno, ali je
pitanje koje stanovništvo ga obnavlja, kojim stanovništvom su oni
naseljeni i odakle ono dolazi. Da su sva naselja u blizini navedenih
obnovljenih gradova bila potpuno pusta, imperator bi morao vršiti
preseljavanja stanovništva iz udaljenih oblasti Imperije, kao što je bilo
u kasnijim vremenima iz Male Azije, ali o takvim preseljenjima
stanovnika unutar Vizantije nema podataka u narativnim vizantijskim
izvorima. Zato se kao jedino moguće rešenje nameće da romansko
stanovništvo obnovljenih gradova, po svoj prilici, potiĉe iz seoskih
naselja koja su bila smeštena u okolini. Setimo se, naime, napada
Avara na Singidunum 584. godine, kada su njegovi stanovnici bili
zateĉeni van gradskih zidina zbog ţetve, 292 što ukazuje na to da se
gradsko stanovništvo ne bavi samo zanatstvom, trgovinom i drugim
poslovima uobiĉajenim za urbanu sredinu već i poljoprivredom, jer je
to u biti ruralno stanovništvo. Na isti naĉin mogli su biti naseljeni i
novi gradski centri, koje je Justinijan I sagradio, kao npr. Iustiniana
Prima, Iustinianopolis ili bivša Ulpiana, obnovljena pod imenom
Iustiniana Secunda, ili manji gradovi izmeĊu Serdike, Naisusa,
Germanije i Pautalije, kao što su Cratiscara, Quimedava i Remesiana
unutar provincije Dacia Mediterranea ili Timatohiom u dolini Timoka,
291 Prisc. frg. 7, 286.31 – 287.7.
292 Simocattae Hist. I, 46/47, in: Vizantijski izvori I, 106.