Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

346 Slavoljub Gacović
ţalosnu sliku nacionalne svesti Srba, koji su eto pod okriljem
„rumunske propagande” i zbog „materijalne pomoši iz Rumunije” ţas
posla postali „Rumuni”.
* * *
Nakon višedecenijskog odsustva sluţbe boţje na rumunskom
jeziku u hramovima Timoţke eparhije pojavili su se prvi nagoveštaji
da bi do nje moglo doši demokratizacijom srpskog društva. Tako se
Mitropolit Banata Nikolaje Kornjanu (Nicolae Corneanu) 1992.
godine obratio patrijarhu Pavlu s molbom da se Rumunima (Vlasima)
istoţne Srbije omoguši sluţba na maternjem jeziku u okviru Srpske
pravoslavne crkve, ali, naţalost, nije naišao na razumevanje (Faksimil
dokumenta 20. Pismo mitropolita banatskog Nikolaja Kornjanua
patrijarhu Pavlu). 1074
(Štambilj)
Mitropolia Banatului Timișoara, 4.VIII 1992.
Vaša Svetosti,
Verovatno će Vas iznenaditi, u jednom smislu, ovo pismo koje šaljem Vama, a
to sada i u uslovima ne baš najpovoljnijima na lokalnom i svetskom nivou.
Predomislio sam se da Vam pišem ipak sada, dok nije prekasno, ispovedajući Vama
ono što me gnjavi, kao od jednog pravoslavnog vladike prema svom višem sabratu.
Vaša Svetlosti, lokalni i medjunarodni dogadjaji, tako kako se ni dešavaju,
tresnuju brof naše Pravoslavne Crkve kojoj preti opasnost smanjivanja i desetkovanja
u sudaru sa „laţnim profetima”. Moramo, prema tome, da se sve više zbliţavamo, da
sakupimo naše redove, da učvrstimo jedinstvo naše Apostolske Pravoslavne Crkve,
sada dok nije prekasno, prevazilazimo preko naše male nacionalne interese, kojima
smo ponekad davali, a davamo još, preteţni značaj – ne uvek opravdani.
Za inat ovim sirovim okolnostima koje nas suočavaju, čak i mučnim – u kojima
ţivi u ovim mesecima sestrinska Srpska Pravoslavna Crkva – potpuno znamo da
Crkva prevazilazi vreme, a Pravoslavlje se duboko prodrlo u duhovnost svih naroda
koji su nju primili, podizajući njih tako da se osećaju „jednako u Hristu Bogu”. Zato, u
jednom smislu, smatram da pojam „Nacionalna Crkva” više ne odgovara današnjem
razvitku ţivota, koji zahteva povratak na formu organizovanja stare Hrišćanske Crkve,
razume se u drugim koordinacijama.
1074 Faksimil pisma preuzet iz knjige: Cristea Sandu Timoc, Români: documente
inedite, Timoșoara, Editura Astra Română, 1997, [tabela 1213].