Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

318 Slavoljub Gacović
(Eparh. br. 1784, 23. novembar 1927) glasi: „Povodom sluţajeva da
su pojedini sveštenici, naroţito ruski, koji su u sluţbi naše Eparhije, ne
poznavajuši narodnosne odnose stavljali u crkvene protokole
narodnost rumunsku za pojedine roĎene, venčane i umrle ili maternji
jezik rumunski, a s obzirom na to što u našoj Eparhiji ne postoji niti
ima stanovništva koje govori iskljuţivo stranim jezikom nego naprotiv
srpskim jezikom, a u nekim krajevima naše Eparhije pored srpskog i
kakvim domaćim dialektima zbog svojih istorijskih pograniţnih veza,
preporučuje se svemu sveštenstvu: da u buduće u crkvenim
protokolima i listićima za drţavnu statistiku stavlja u odnosnim
rubrikama da je dotična osoba srpske narodnosti i srpskog
materinskog jezika”. 998 Moglo bi se reši da Emilijan ponavlja u
kudikamo oštrijoj formi ono što je reţeno u preporuci ministra
prosvete i crkvenih poslova iz 1913. godine. Taţnije, u preporuci
Ministarstva stoji da treba da se izbegne upisivanje rumunske
narodnosti i rumunskog maternjeg jezika, dok u preporuci episkopa
Emilijana iz 1927. godine stoji da se u crkvenim protokolima i
listišima drţavne statistike imaju upisivati samo osobe srpske
narodnosti i srpskog materinskog jezika. To je neoboriv dokaz o
„brisanju” rumunskog (vlaškog) ţivlja sa prostora istoţne Srbije i o
krivotvorenju drţavne statistike u Srbiji, o ţemu opširnije u poglavlju
O popisivanju Rumuna (Vlaha) istočne Srbije.
Što se tiţe rumunskog sveštenstva u Srbiji, Tihomir ĐorŤeviš je
u svojoj knjizi Iz Srbije kneza Miloša objavio dosta materijala,
pominjuši imena sveštenika od 1733. godine sve do crkvene
samostalnosti Srbije, kada su „na njeno ţelo poţeli dolaziti uţeni
bogoslovi” pa su „zajedno sa srpskim, neukim sveštenicima,
postepeno išţezli i rumunski”, 999 što znaţi da sa učenim srpskim
bogoslovima izvesno poţinje i rad na posrbljavanju i asimilaciji
Rumuna (Vlaha) istočne Srbije.
MeŤutim, nacionalno delovanje Srpske pravoslavne crkve na
prostoru istoţne Srbije, rekli smo veš, krenulo je ranije, tj.
998 Letopis Timočke eparhije, god. VI, Niš, 1928, 7273; Slavoljub Gacoviš,
Knjiga naredaba hrama Roţdestva presvete bogorodice u Lukovu kod Boljevca
(19291939), Arhivsko nasleŤe, god. II, br. 2, Zajeţar, 2004, 79, nap. 15.
999 Tih. R. ĐorŤeviš, op. cit., 1924, 111.