Slavoljub Gacović POREKLO I POSTOJBINA RUMUNA (VLAHA)

252 Slavoljub Gacović
stanovništva, prema Marinku Stanojevišu, „ima i u srpskom delu
Timoka, gde je izmešano sa „šutuklijskim” – starinaţkim srpskim ili
ranodoseljenim slovenskim stanovništvom”, 852 a u oblasti Mlave, po
istraţivanjima Jovanoviša, „sa svojih 27 sela potpuno je izmešana
vlaškim i srpskim stanovništvom. U 9 sela se više govori vlaški, dok
se u ostalim više govori srpski.” 853 MeŤutim, o mnoštvu Vlaha u
oblasti Mlave saznajemo samo iz konteksta, jer autor studije o Mlavi
ne izdvaja i ne razmatra posebno ovu etniţku i nacionalnu grupu.
Prema sopstvenim ispitivanjima, Draškiš u Crnoj Reci nalazi da
„u 9 kompaktnih vlaških sela ima najveši procenat vlaških starinaca
kao i pretopljenih Srba”, a u „velikim vlaškim selima, Zlotu i
Podgorcu, poznat je termin ’katun’ 854 za zaseoke u kojima ţive
pojedine porodice, što bi, moguše, ukazivalo na vlaško doseljavanje sa
jugozapada naše zemlje”, kaţe Draškiš i zakljuţuje, „Time bi se
potvrdili u još postoješem stanovništvu oni istorijski podaci po kojima
su se Vlasi, posle dolaska Turaka, u velikom broju naselili u severnu
Srbiju”. 855 Ja bih rekao da se onda na prostoru istoţne Srbije ne moţe
govoriti o slovenskim stočarima vlasima, kako navode Branislav
ĐurŤev, Dušanka Bojaniš i drugi autori, veš o etničkim Vlasima. U
viševekovnom procesu asimilacije nestali su tokom XVII i u prvim
decenijama XVIII veka Vlasi Crne Gore, Hercegovine, Hrvatske i
Bosne, tj. sa prostora koji nisu bili u neposrednoj vezi s uţestalim
doseljavanjem Rumuna (Vlaha) sa Karpatskih planina, o ţemu su
pisali Erdeljanoviš, Skok, Kulišiš, Jireţek, Vajgand i drugi.
Onomastikon Vlaha je, doista, u juţnim krajevima eks-Jugoslavije bio
852 M. Stanojeviš, Timok, 427428.
853 Lj. Jovanoviš, Mlava, Srpski etnografski zbornik, knj. V, Beograd 1903, 295.
854 MeŤu Ungurjanima u mnogim rumunskim (vlaškim) selima i zapadno od
Miroţa zabeleţio sam naziv kotun kojim nazivaju pojedine zaseoke u predelima
Mlave, Homolja, Zviţda i Resave.
855 Miroslav Draškiš, Narodna kultura, 1970, 8990, nap. 13: „U zemljoradniţke
krajeve Srbije i Pomoravlja naseljavaju se Vlasi, srednjovjekovno stoţarsko
stanovništvo iz oblasti Starog Vlaha, sa Drine, iz Hercegovine i crnogorskih Brda.
Tako je u severnoj Srbiji oko 1516. godine moralo biti veš preko 12000 stoţarskovlaških
kuša.” u: Istorija naroda Jugoslavije, II, Zagreb, Školska knjiga, 1959, 84; B.
ĐurŤev, O naseljavanju Vlaha stočara u sjevernu Srbiju u drugoj polovini XV vijeka,
Godišnjak društva istoriţara BiH, XXXV, Sarajevo, 1984, 932; D. Bojaniš, Radovi
ANU BiH, knj. 73, Odeljenje društvenih nauka, knj. 22, Sarajevo, 1983, 163 i dalje.